(VoThuat.vn) – Tối 21-12-2018, Liên đoàn Vovinam Việt Nam đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập môn phái tại GEM Center, TP.HCM. Nhân dịp diễn ra sự kiện mang nhiều ý nghĩa này, Ban biên tập vothuat.vn xin giới thiệu bài viết “Vovinam Việt Võ Đạo – 80 năm hình thành và phát triển” do nhà báo Thiện Tâm chấp bút đồng thời cũng là một môn đồ Vovinam Việt Võ Đạo.
Vovinam – 75 năm một chặng đường phát triển
Vovinam Việt Nam thành công với 4 HCV tại Đại hội Thể thao sinh viên Đông Nam Á
Môn phái Vovinam Việt Võ Đạo được Võ sư (VS) Nguyễn Lộc sáng tạo tại Hà Nội vào năm 1938, tính đến mùa thu năm nay (2018) đã tròn 80 tuổi. Trong suốt chặng đường này, Vovinam Việt Võ Đạo đã kiên trì, vượt qua nhiều thử thách để xây dựng, phát triển và hiện đang được quảng bá đến nhiều nơi trên thế giới.
Ngược dòng quá khứ, vào thập niên 1930, người dân Việt Nam còn bị thực dân Pháp đô hộ, tầng lớp thanh niên lúc bấy giờ không có nhiều lựa chọn, trong đó có việc bị lôi cuốn vào phong trào Tây phương hóa. Tuy nhiên, đối với ông Nguyễn Lộc, là một thanh niên đương thời – lớn lên tại Hà Nội, ông đã chọn con đường Cách mạng tâm thân – một cách rèn luyện và tu dưỡng bản thân để có thân thể khỏe mạnh, tâm hồn cao thượng hầu vươn đến lối sống tốt đẹp.
Sinh ngày mồng 8, tháng 4, năm Nhâm Tý (24-5-1912) tại làng Hữu Bằng, huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây, nay thuộc thủ đô Hà Nội, ông Nguyễn Lộc là trưởng nam trong gia đình có 5 anh em. Một thời gian sau, ông cùng gia đình ra Hà Nội sinh sống. Năm 1945, ông Nguyễn Lộc lập gia đình cùng cô Nguyễn Thị Minh và có 9 người con (3 trai, 6 gái).
Với thiên năng và ước vọng lớn lao như vậy, ngoài việc trau dồi học vấn, ông đã tìm hiểu một số môn võ đương thời. Từ việc nhận ra giá trị của từng môn võ, đặc điểm tâm lý và thể tạng của người Việt Nam, ông đã lấy vật và võ cổ truyền Việt Nam làm nòng cốt để sáng tạo một môn phái riêng vào năm 1938 và đặt tên là Vovinam.
Sau cuộc biểu diễn ra mắt công chúng tại Nhà Hát Lớn Hà Nội vào mùa thu năm 1939, lớp Vovinam công khai đầu tiên được khai giảng tại Trường Sư phạm vào mùa xuân 1940. Những năm sau, tuy có lúc bị chính quyền bảo hộ cấm cản hoặc phân tán do thời cuộc, nhưng Vovinam vẫn được quảng bá rộng rãi và có tiếng vang ở Hà Nội. Từ cơ sở đó, Vovinam không chỉ được phát triển đến một số tỉnh lân cận ở phía Bắc mà còn manh nha tại một vài địa phương ở miền Nam.
Giữa năm 1954, Võ sư Nguyễn Lộc và một số môn đệ vào Sài Gòn. Sau khi biểu diễn giới thiệu Vovinam tại rạp Norodomme vào đầu năm 1955, VS Nguyễn Lộc mở lớp tại đường Thủ Khoa Huân và cử môn đệ huấn luyện ở một số nơi khác. Trong lúc công việc giới thiệu Vovinam ở vùng đất mới bắt đầu và còn nhiều khó khăn, đáng tiếc thay, VS Nguyễn Lộc lại sớm từ giã cõi đời vào ngày mồng 4, tháng 4, năm Canh Tý (29-4-1960) và được an táng tại nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, để lại cho dân tộc một sự nghiệp võ học quý giá. Bên cạnh đó, Sáng tổ Nguyễn Lộc còn lưu lại nơi gia đình, bè bạn và các môn đệ một tấm gương về nhân cách và đạo đức cao đẹp. Trước lúc vĩnh viễn đi xa, Sáng tổ Nguyễn Lộc đã trao nhiệm vụ lãnh đạo môn phái lại cho VS trưởng Lê Sáng. Hiện di cốt Sáng tổ được bảo quản tại Tổ đường (31 Sư Vạn Hạnh, Q.10, TPHCM).
Ngày 11-11-1960, nhân VS Judo Phạm Lợi tham gia đảo chính, chế độ Sài Gòn đã hạn chế các võ phái hoạt động. Tuy nhiên, Vovinam vẫn khéo léo mở lớp tại các trường Hồ Vũ, Thăng Long, Saint Thomas… do VS Trần Huy Phong và Nguyễn Văn Thư hướng dẫn. Sau cuộc lật đổ Ngô Đình Diệm vào ngày 1-11-1963, các võ phái ở Sài Gòn được phép hoạt động trở lại, VS trưởng Lê Sáng tập hợp các VS Trần Huy Phong, Nguyễn Văn Thư, Nguyễn Văn Thông, Mạnh Hoàng, Phan Quỳnh, v.v. để đề ra kế hoạch khôi phục Vovinam từ khoảng đầu năm 1964.
Võ đường đầu tiên mở đầu thời kỳ khôi phục và phát triển đặt tại số 61 đường Vĩnh Viễn (Q.10, Sài Gòn). Lúc đó, BCH môn phái đã soạn thảo Quy lệ và xây dựng phương hướng phát triển. Dựa trên tư tưởng, kỹ thuật của Sáng tổ truyền lại, Chưởng môn Lê Sáng và vài VS cao đẳng đã xác lập chương trình giảng huấn võ đạo, huấn luyện võ lực và võ thuật theo từng cấp. Chiếc áo thun ba lổ và quần đùi mà võ sinh đã mặc từ trước được thay thế bằng bộ võ phục màu xanh da trời. Hệ thống kỹ thuật cũng dần dần được bổ sung thêm một số đòn thế mới.
Bằng hoạt động năng nổ, sáng tạo của BCH môn phái, Vovinam đã thu hút được sự chú ý của nhiều giới và các võ đường khác dần dần xuất hiện như Chân Phước Liêm, Trần Hưng Đạo, Hoa Lư… Năm 1966, Vovinam được Bộ Giáo dục ở Sài Gòn mời cộng tác thực hiện chương trình “Học đường mới” với 4 thí điểm: Trung học Trương Vĩnh Ký, Gia Long, Chu Văn An, Trưng Vương. Và từ năm này, danh xưng Vovinam được bổ sung thành Vovinam Việt Võ Đạo để thanh, thiếu niên chú trọng đến tinh thần dân tộc khi luyện võ hầu phấn đấu rèn luyện bản thân cả 3 phương diện: Tâm, Trí, Thể. Một số trường trung học công lập và tư thục lớn tại Sài Gòn lúc đó đều có lớp tập ngoại khóa. Nhiều sách, đặc san do Ban Nghiên cứu Việt Võ Đạo biên soạn và những bài hát do môn sinh, thân hữu sáng tác đã được xuất bản trong giai đoạn này.
Từ năm 1967, hàng loạt VS, HLV được đưa đi xây dựng phong trào ở hầu hết các tỉnh, thành miền Nam. Đến khoảng cuối 1968, võ đường 61 Vĩnh Viễn dời đến số 30 Trần Hoàng Quân (nay là 31 Sư Vạn Hạnh, Q.10, TPHCM) và là trung tâm điều hành tất cả hoạt động của môn phái. Hằng năm, vào dịp Lễ tưởng niệm Sáng tổ, VS các nơi đều tập trung về Sài Gòn dự lễ, tập huấn, thi cử, tạo thành truyền thống tốt đẹp.
Nhìn lại giai đoạn 1964 – 1975, có thể nói, đây là thời kỳ phát triển nhảy vọt của môn phái, qua đó xác định được vị thế trong làng võ miền Nam Việt Nam và theo chân các du học sinh, Vovinam xuất hiện ở Pháp, Ý, Đức, Thụy Sĩ… vào đầu thập niên 70. Người có công dựng cột mốc đầu tiên để phát triển Vovinam ra quốc tế (1973) là Giáo sư Tiến sĩ Phan Hoàng.
***
Gần 1 năm sau ngày thống nhất đất nước, VS Nguyễn Văn Chiếu đã tập hợp một số VS, HLV về Q.8 (TPHCM) ôn luyện. Sau đó, VS Trần Huy Phong cũng tham gia huấn luyện. Ngày 15-12-1978, được sự chấp thuận của Sở TDTT TPHCM và UBND Q.8, lớp Vovinam chính thức khai giảng tại tụ điểm hồ bơi Hòa Bình (Q.8). Trong khoảng thời điểm này hoặc sau đó, một số tỉnh, thành ở phía Nam cũng bắt đầu vượt qua nhiều khó khăn để tái lập phong trào. Ở các tỉnh phía Bắc, tuy khôi phục muộn hơn các tỉnh phía Nam, nhưng phong trào cũng nhanh chóng hòa nhịp cùng cả nước. Về kỹ thuật, môn phái cũng bổ sung lần thứ hai vào chương trình huấn luyện một số bài quyền tay không và binh khí, giúp cho hệ thống bài bản, kỹ thuật đa dạng và phù hợp với nhiều đối tượng.
Trên đường xã hội hóa, đầu thập niên 1990, VS Trần Huy Phong, VS Nguyễn Văn Chiếu biên soạn luật thi đấu Vovinam và Tổng cục TDTT đã cho Vovinam tổ chức Giải vô địch toàn quốc lần đầu tiên vào tháng 12-1992 tại TPHCM. Năm 2002, Vovinam góp mặt trong Đại hội TDTT toàn quốc. Bên cạnh các giải vô địch, trẻ, cúp các CLB toàn quốc được tổ chức hàng năm, Vovinam còn nằm trong chương trình thi đấu các kỳ Hội khỏe Phù Đổng toàn quốc từ năm 2008. Ngày 21-7-2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa Vovinam vào hoạt động thể thao ngoại khóa trong trường học. Đến năm 2017, Bộ GD&ĐT tổ chức Giải học sinh toàn quốc và năm nay tổ chức thêm Giải sinh viên toàn quốc.
Tháng 10-2007, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Việt Nam (VVF) tổ chức tại TPHCM. Năm 2010, trước khi qua đời, Chưởng môn Lê Sáng đã thành lập 2 tổ chức để tiếp tục điều hành môn phái là Hội đồng VS Chưởng quản do VS Nguyễn Văn Chiếu làm Chánh Chưởng quản và Hội đồng VS Tương trợ hải ngoại.
Về quá trình hội nhập quốc tế, nhân chào mừng 300 năm Sài Gòn – TPHCM (1698-1998) và kỷ niệm 60 năm thành lập môn phái, Hội Việt Võ Đạo TPHCM đã tổ chức Hội diễn Vovinam quốc tế lần 1 (20-7-1998) tại NTĐ Phan Đình Phùng. Năm 2008, Đại hội thành lập Liên đoàn Vovinam Thế giới (WVVF) được tổ chức tại TPHCM. Lễ ra mắt Ban chấp hành WVVF và trao tặng Kỷ niệm chương nhân kỷ niệm 70 năm thành lập môn phái diễn ra tại Nhà thi đấu Nguyễn Du.
Với sự hỗ trợ tích cực của ngành TDTT Việt Nam và nỗ lực của WVVF cùng VVF, Vovinam được đưa vào chương trình thi đấu Đại hội Thể thao châu Á trong nhà lần 3-2009 tại TPHCM và lần lượt hiện diện tại SEA Games 26-2011 ở Indonesia và 27-2013 ở Myanmar, Asian Beach Games lần 5-2016 tại Đà Nẵng và mới đây là Đại hội Thể thao sinh viên Đông Nam Á lần thứ 19-2018 tại Myanmar từ ngày 15 đến 18-12.
Với sự giúp đỡ của ngành TDTT trong và ngoài nước cùng các cơ quan chức năng, Vovinam đang hiện diện ở 70 quốc gia và vùng lãnh thổ khắp 5 châu. Từ đó, một số tổ chức Vovinam châu lục hoặc khu vực (thuộc WVVF) được hình thành như Liên đoàn châu Á, châu Âu, châu Phi, Đông Nam Á, Nam Á và khối Ả rập. Từ việc hình thành các Liên đoàn, Giải vô địch thế giới (WVVF) và một số giải vô địch châu Âu, châu Á, châu Phi, Đông Nam Á, Nam Á đã được tổ chức định kỳ 2 năm/lần.
Tuy nhiên, do hoàn cảnh lịch sử nên Vovinam cũng còn có vài tổ chức khác. Năm 1996, VS Trần Huy Phong và một số VS ở nước ngoài đã thành lập Hội đồng VS lãnh đạo môn phái và Tổng Liên đoàn Vovinam Thế giới. Bên cạnh đó là một số CLB sinh hoạt độc lập. Dù vậy, tất cả đều hướng đến mục tiêu chung của môn phái là giúp mọi người có thêm một phương cách rèn luyện sức khỏe và tinh thần. Đặc biệt, trong nhiệm kỳ 2017-2021, VVF sẽ phấn đấu xây dựng Học viện Vovinam toàn cầu để góp phần nghiên cứu và quảng bá môn phái.
Tám mươi năm là chặng đường ngắn ngủi nhưng Vovinam đã có những đóng góp nhất định vào phong trào võ thuật Việt Nam và thế giới. Với hệ thống kỹ thuật mang tính dân tộc, khoa học, thực dụng, sáng tạo cùng với triết lý nhân sinh thượng võ và tấm lòng xả kỷ, Vovinam đã góp phần giới thiệu đất nước và con người Việt Nam với cộng đồng quốc tế. Và nhân kỷ niệm 80 năm thành lập môn phái, Hội đồng VS Chưởng quản và Liên đoàn Vovinam Việt Nam cũng đã tổ chức biên soạn tập tài liệu “Vovinam Việt Võ Đạo – Hành trình 80 năm” nhằm giới thiệu những bước thăng trầm của môn phái từ ngày đầu thành lập đến nay.
Tính từ thời điểm này, chỉ còn 20 năm nữa, Vovinam sẽ tròn 100 tuổi, môn phái và các tổ chức Vovinam cần chung tay xây dựng hình ảnh và định vị 90 năm, 100 năm Vovinam trong nền văn hóa, võ học Việt Nam và võ học thế giới. Đây là lộ trình dài hạn, đòi hỏi sự đoàn kết và phát huy trí tuệ nhiều hơn nữa của tất cả môn đồ Vovinam trên toàn thế giới. Nhìn lại hành trình 80 năm, bên cạnh tự hào với những thành quả đã đạt được môn phái cũng nên nhận thức đầy đủ các mặt còn bất cập. Trong bối cảnh đang có hiện tượng phân hóa như hiện nay, một số vấn đề liên quan đến cải tiến phương thức điều hành, thống nhất chương trình, hệ thống kỹ thuật, quy chế thi cử, luật thi đấu, nâng tầm đội ngũ quản lý, HLV, nâng cao chất lượng phong trào cho phù hợp với xã hội đương thời, v.v. cần được ưu tiên quan tâm.
Trong dịp kỷ niệm quan trọng này, tất cả môn đồ Vovinam Việt Võ Đạo thành tâm tưởng nhớ và tri ân Sáng tổ Nguyễn Lộc, Chưởng môn Lê Sáng, VS Trần Huy Phong cùng các tiền bối đã quá vãng. Đồng thời cũng gửi lời cảm ơn cùng lời chào Việt Võ Đạo đến tất cả đồng môn trên toàn thế giới – những người đã vượt qua nhiều gian khó và đóng góp biết bao công sức để Vovinam Việt Võ Đạo có được vị thế như ngày nay.
VoThuat.vn
