Dao Mèo được người dân tộc thiểu số miền núi người Mèo tạo ra dùng trong công việc đời sống. Tuy không nổi tiếng như như các loại doa kiếm khác trên thế giới, nhưng chất lượng của dao Mèo chắc hẳn không thua kém.
Lantern Shield: Vũ khí độc đáo thời trung cổ Châu Âu
Vì sao kiểm lâm Yên Bái có kho vũ khí “khủng”?
Người Mèo mang tên gọi này bởi tài leo trèo. Có nguồn gốc từ tứ Xuyên và Vân Nam, họ tràn xuống Bắc Bộ vào đầu thế kỷ XIX, dùng vũ lực đánh đuổi người Thái và người Mán để đeo lên độ cao trên 900m. Lối sống du mục đã dẫn họ tới tận dãy Hoành Sơn, không xa đèo Ai Lao. Có khoảng 220 ngàn người Mèo sống các tỉnh ở Lai Châu, Hà Giang, Sơn La, Lào Cai, Yên Bái. Người Mèo không có chữ viết riêng, họ ghi lại những biến cố bằng những vết khắc trên cây và chỉ người chủ trong mỗi nhà mới hiểu được. Mèo trắng, Mèo đen, Mèo đỏ, Mèo Hoa, Mèo Sừng, các bộ tộc được phân biệt qua trang phục của nữ giới.
Riêng về dao Mèo ở mỗi vùng cũng có những đặc điểm khác nhau, như doa mèo ở Lai Châu có hình cong, cán dao “mập”, lưỡi ngắn. Dao Thái thì có lưỡi “chiếc lá”, can cong. Dao Mèo Sơn La thì có đường thẳng đơn giản, dáng dài lại có xu hướng sử dụng như một cây dao mác.
Lưỡi dao được rèn từ nhíp ô tô và mài bằng tay với đá suối, không hề có vết máy mài. Vỏ được làm từ một loại gỗ sớ mịn bửa đôi, sau đó và hoàn thiện bên ngoài bằng cách đẽo.
Vỏ dao được chà sơ giấy nhám để loại bỏ các vết sần sùi. Các dấu dao đẽo được cố ý giữ nguyên. Điểm đặc biệt của vỏ dao Mèo là càng sử dụng càng lên nước, càng đẹp. Người dân gọi đó là “màu của lao động”. Dây mây dùng để thắt được vòng qua cán để giữ cố định thay cho keo dán. Mây được sử dụng là loại mây sợi nhỏ, sớ mịn nên ít bị xơ. Sau đó vót lạt mây cho đều rồi thắt nút và siết vào vỏ bao.
Kinh nghiệm mua dao Mèo là bạn nên mua từ dân bản địa, còn những con dao bán trong chợ thường là hàng sản xuất đại trà, đa phần rèn bằng máy.
Quang Lữ
