Từ kẻ luyện chó thành công thần thời nhà Lê

Nguyễn Xí (1396-1465) là công thần qua 4 đời vua thời Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam. Ban đầu chỉ huy một đạo quân là chó săn, có những đóng góp nhất định vào công cuộc đánh giặc cứu nước.

Đô đốc Bùi Thị Xuân: Nữ trung hào kiệt nhà Tây Sơn

Vua Tây Sơn tự ném mình vào “hang cọp” vì nghiệp lớn

Sinh ra ở xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, Nghệ An, gốc người làng Cương Gián, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Thuở nhỏ, Nguyễn Xí tỏ ra rất thông minh, nhanh nhẹn, chứng tỏ là người có tài, vì thế Lê Lợi rất quý, giao cho chăm sóc một đàn chó săn.

Sách Đại Việt thông sử cho biết: “Vua sai Nguyễn Xí nuôi một đàn chó săn gồm hơn 100 con. Sớm chiều chia cơm cho chó ăn ông đều dùng chuông làm hiệu. Bầy chó theo sự điều khiển của ông, tiến thoái răm rắp. Trong bước đường chiến chinh, đàn chó của Nguyễn Xí trở thành một đội quân đặc biệt, do được huấn luyện chu đáo, điều khiển bằng tiếng nhạc nên từ ăn, ngủ, tấn công chúng đều theo hiệu lệnh phát ra. Những lúc bị vây hãm tuyệt lương thì đàn chó được lệnh đi săn thú, bắt chim về làm thức ăn cho nghĩa quân. Khi xung trận, Nguyễn Xí điều khiển bầy chó lăn xả vào cắn xé làm quân giặc rất hoảng sợ; tên tướng Minh là Mã Kỳ mỗi khi nghe đến đội quân khuyển của ông lại kinh hãi”.

Ở trận Đại phá Vương Thông ở Tốt Động, ông theo lệnh Lê Lợi cùng Đinh Lễ tiến đánh Đông Quan. Nguyễn Xí và Đinh Lễ đánh đâu thắng đó lập vô số chiến công. Do có nhiều thắng lợi vượt sức mong đợi nên ông bắt đầu chủ quan, khinh địch. Vào tháng 6/1427, ông lọt vào bẫy của địch và bị bắt cùng với Tư không Lê Lễ ở thành Đông Quan. Lễ do không chịu khuất phục liền bị giết, còn Xí nhân một đêm mưa gió mà tẩu thoát.

Sau lần đó, Nguyễn Xí đã trưởng thành hơn và tiếp tục gắn bó với chiến trường Đông Kinh. Đến năm 1427, ông cùng các dũng tướng nhà Lê dẹp tan quân Minh xâm lược.

Vào tháng 10 năm Ất Dậu, Nguyễn Xí ung dung nhắm mắt lìa đời. Vua Lê Thánh Tông vì cảm phục mà truy tặng ông chức Thái sư và đặt cho tên Thụy (cái tên đẹp) là Nghĩa Vũ.

Quang Lữ