Thép Damascus (hay Wootz) là một loại thép huyền thoại dùng để rèn kiếm của vùng Trung Đông. Các thanh kiếm được làm từ loại thép này rất chắc chắn, khó vỡ, độ đàn hồi cao và có thể mài rất bén.
Shiv: Vũ khí phòng thân của tù nhân
Dao Mèo: Hơi thở vùng cao nguyên Việt Nam
Tính chất của vũ khí làm từ loại thép này không giống như nhiều loại thép truyền thống khác, vũ khí Damascus có thể dễ dàng chẻ đôi nòng súng và cắt sợi tóc rơi lên lưỡi.
Damascus thường dùng để ám chỉ vũ khí được bán ở Damascus, Syria. Thực tế chất liệu chính gọi là thép Wootz, loại thép này được tìm thấy ở vùng trung đông, Ấn Độ, Hy Lạp, Trung Quốc và La Mã. Kỹ nghệ luyện kim này đã thất truyền từ những năm 1750, một số giải thuyết cho rằng do sự hao hụt về tài nguyên và công thức không được lưu truyền rộng rãi đã dẫn đến bí thuật luyện thép Wootz mất tích.
Tên thép Damascus ngày nay lại có nghĩa là loại thép được rèn đúc từ hai hoặc nhiều miếng thép nhác nhau được rèn đập đè lên, tuy cách rèn này tạo được những đường vân như loại thép Wootz nhưng tính chất đặc thù và độ bền lại kém hơn. Mặc dù kỹ nghệ luyện thép này được người Châu Âu học từ Ấn Độ nhưng đây không phải cách mà những nghệ nhân xưa tạo ra thép Wootz.
Kỹ nghệ luyện kim thời cổ là nung thép ở nhiệt độ cao và cho những nguyên tố bí mật để tạo ra loại thép đặc biệt. Một số thợ rèn ngày nay đã thí nghiệm trộn thép nung với thủy tinh và nhận được kết quả khá khả quan (vì tạo được hình vân) nhưng chất lượng thép lại không được như mong đợi.
Tuy nhiên theo một số nghiên cứu thì đây đơn giản chỉ là huyền thoại, độ cứng của những thanh Damascus chỉ ở tầm 35-40 HRC trong khi những thanh kiếm Châu Âu là 50HRC. Theo những ghi chép của Al-Biruni học giả vĩ đại nhất của Hồi giáo thời Trung cổ sinh ra vào năm 973 từng nói: “Thép Đông phương không thể chịu được cái lạnh mùa đông của Châu Âu”. Điều này chứng tỏ Damascus không phải loại thép số một trên thế giới.
Những huyền thoại được kể đến ngày nay có thể là một mánh khóe của những thương nhân Phương Đông nhằm lừa bịp các “bạn hàng” Châu Âu, nhưng khoa học ngày nay không thể phủ nhận đặc tính dị thường của loại thép cổ này. Cho dù vậy, xét về các tiêu chuẩn trong việc gia công chế tạo vũ khí thì Damascus vẫn chưa thể gọi là loại có chất lượng hàng đầu.
Quang Lữ
