Dưới thời Hai Bà Trưng, không hiếm các nữ tướng dưới trường lập vô số chiến tích hiển hách không thua gì đấng nam nhi. Tuy nhiên hiếm ai biết cặp song tướng vốn là chị em sinh đôi Nàng Quỳnh (hay Quỳnh Nương Công chúa) và Nàng Quế (hay Quế Nương Công chúa).
Lịch sử kỳ bí: Trận đánh “trâu lửa” trong sử Việt
Điểm danh 5 trận thủy chiến kinh điển trong lịch sử Việt Nam
Theo thần tích Miếu Cây Quân và Miếu Cây Sấu (nay thuộc huyện Chiêm Hoá, tỉnh Tuyên Quang) thì Nàng Quỳnh và Nàng Quế là hai chị em sinh đôi, cả hai đều rất khoẻ mạnh và xinh đẹp. Lúc mới hơn 10 tuổi, hai chị em đã rất giỏi cung kiếm.
Bấy giờ, nhân dân khắp cõi đều rất thống khổ bởi ách thống trị tham lam và tàn bạo của nhà Hậu Hán, ai ai cũng chỉ chờ có cơ hội thuận tiện để cùng nhau vùng dậy đánh đuổi quân thù. Lúc bấy giờ, ngay trên quê nhà của Nàng Quỳnh và Nàng Quế cũng có một cuộc khởi nghĩa nhỏ do một người con gái tên là Nàng Xuân phát động và lãnh đạo. Cả hai nàng đã cùng hăng hái tham gia cuộc khởi nghĩa này.
Khi Hai Bà Trưng kêu gọi nhân dân đứng lên đánh đổ chính quyền Tô Định, Nàng Xuân đã cùng với Nàng Quỳnh và Nàng Quế hồ hởi dẫn quân theo về. Nàng Quỳnh và Nàng Quế đã chiến đấu rất gan dạ, lập được nhiều công lao, được Trưng Nữ Vương phong làm Công chúa, Tiên phong Phó tướng (Chánh tướng lúc ấy là Công chúa Thiều Hoa).
Lúc triều đình nhà Hậu Hán sai Phục Ba Tướng quân Mã Viện đem đại binh sang đàn áp, cùng với Công chúa Thiều Hoa, Nàng Quỳnh và Nàng Quế đã được Trưng Nữ Vương giao trách nhiệm chỉ huy một lực lượng quân sĩ đánh giặc ở khu vực Luy Lâu (nay thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh).m Tại đây, cánh quân của Nàng Quỳnh và Nàng Quế đã chiến dấu rất ngoan cường và đã liên tiếp gây cho Mã Viện những tổn thất rất to lớn. Theo lời kể của truyền thuyết dân gian thì sau đó, Nàng Quỳnh và Nàng Quế đã anh dũng hy sinh nhưng chưa rõ là ở vị trí cụ thể nào.
Theo: vietnamdefence
Nguồn: Danh tướng Việt Nam – Tập 4 / Nguyễn Khắc Thuần.-H.: Giáo dục, 2005.
