Phong trào tập luyện thể dục dưỡng sinh ngày càng được đông đảo các tầng lớp nhân dân, nhất là lớp người trung niên và cao tuổi tham gia. Ngày nay không chỉ ở các công viên, góc phố, bờ sông, bãi biển… của các thành phố lớn mà còn thấy ở các sân nhà thiết chế văn hoá, trường học, đình làng, nhà thờ tộc… ở nông thôn đều có rất đông người dân tập thể dục dưỡng sinh từ lúc còn tinh mơ vào buổi sáng.
Xà đao – môn võ dưỡng sinh trị bệnh
Những năm trước đây chỉ có các Hội Người cao tuổi xã, phường chủ chốt trong việc tổ chức các lớp tập thể dục dưỡng sinh cho hội viên là người cao tuổi và phong trào chỉ có mặt ở những thành phố, đô thị lớn.
Ngày nay phong trào đã lan toả trên hầu hết các địa bàn cả nước và thu hút đông đảo người ở lứa tuổi trung niên tham gia nên nhiều tổ chức, đơn vị như: Hội Khuyến học, Trung tâm Văn hoá thể thao người lớn tuổi thành phố, Trung tâm Văn hoá thể thao phường, Trung tâm Giáo dục cộng đồng xã… đứng ra xây dựng các lớp tập thể dục dưỡng sinh cho lứa tuổi từ 40 trở lên.
Tuy phong trào đã phát triển rộng lớn như vậy nhưng bài bản áp dụng ở các lớp tập hầu hết đều do tự phát, tự tìm tòi để tập, không có sự quy định thống nhất và không có ai thẩm định bài tập nào là có tác dụng tốt hoặc không tốt.
Ngoài một số đơn vị ở thành phố có hướng dẫn viên là cán bộ thể dục thể thao hoặc võ sư võ cổ truyền nghiên cứu thể dục dưỡng sinh thì được tập luyện có phương pháp, hiệu quả đạt được rõ ràng, thăng tiến và ngày càng nâng cao. Đa số các lớp khác có hướng dẫn viên là những người “tay ngang”, chỉ qua một khoá học về các động tác của bài tập, không nắm vững nguyên lý, đặc trưng kỹ thuật và lý thuyết bài tập thì bài bản truyền đạt lại sai lệch nhiều, hiệu quả mang lại cho sức khoẻ người tập còn nhiều hạn chế và không bền vững.
Trong những bài tập được phổ biến ngày càng thu hút nhiều người, nhất là ở lớp trung niên và những người cao tuổi còn tráng kiện thì bài Thái cực quyền 24 thức của Võ dưỡng sinh Trung quốc đã có tác dụng tích cực không nhỏ đối với sức khoẻ người chuyên cần tập luyện. Đây là một bài tập có giá trị rất lớn, được các võ sư Trung quốc biên soạn từ một bài võ thuật cổ truyền Trung quốc. Nó đã đóng vai trò làm nền tảng, quyết định cho sự phát triển mạnh mẽ của phong trào tập thể dục dưỡng sinh hiện nay. Sự thành công của bài Thái cực quyền 24 thức cũng đã tạo điều kiện cho các bài Thái cực kiếm 32 thức, Thái cực đơn phiến, song phiến, đao, thương được biên soạn và phổ biến tiếp theo.
Thấy phong trào tập luyện dưỡng sinh phát triển ồ ạt ở khắp nơi trên đất nước đang ở trong tình trạng thiếu hướng dẫn viên có chuyên môn cả về thực hành và lý thuyết, đang phải dựa vào một, hai bài võ cổ truyền của Trung quốc và chưa theo một chương trình tập luyện thống nhất, qui củ nào, chúng tôi nghĩ đến tiềm năng dưỡng sinh rất lớn trong Võ cổ truyền dân tộc chưa được khai thác ứng dụng thành một môn tập rộng rãi cho mọi người.
Gần đây được võ sư Lê Kim Hoà, Phó chủ tịch – Trưởng ban Chuyên môn Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam cho biết Liên đoàn sẽ có kế hoạch triển khai Võ dưỡng sinh cổ truyền trong thời gian sắp đến, tôi viết bài này để bày tỏ sự ủng hộ đối với chủ trương của Liên đoàn: “Đã đến lúc cần xây dựng bài bản dưỡng sinh thuần tuý của Nước nhà, góp phần xây dựng một chương trình thống nhất, qui củ cho phong trào thể dục dưỡng sinh ở nước ta”.
Trong thực tế cuộc sống, các võ sư võ Cổ truyền Việt Nam có tuổi thọ và sự cường tráng cơ thể kéo dài rất lâu. Hầu hết các võ sư thường xuyên tập luyện võ cổ truyền đều có tuổi thọ từ 80 trở lên, trong đó có nhiều người sống thọ và khoẻ mạnh xấp xỉ trên, dưới 100 tuổi. Điều đó cho thấy Võ cổ truyền dân tộc mà ông cha ta để lại từ hàng ngàn năm qua có “tiềm năng dưỡng sinh” trường thọ, phòng bệnh là rất lớn:
“Tấn pháp”, “bộ pháp” và “cước pháp” trong các bài quyền với tư thế chân luôn khụy ở gối để chịu đựng sức nặng toàn thân trong khi di chuyển có tác dụng củng cố vững chắc các khớp hông, gối, cổ chân, ngón chân làm cho đôi chân ngày càng mạnh mẽ, đi đứng thăng bằng, nhanh nhẹn, linh hoạt, phòng ngừa và chữa trị được nhiều bệnh về khớp và cơ bắp ở chân như: Teo cơ chân, chuột rút, đau khớp chân, đau nhức thần kinh toạ
“Thủ pháp” võ cổ truyền với đặc điểm phong phú, hoa mỹ làm cho đôi tay luôn vận động rất đa dạng trong tập luyện và số lượng vận động lớn trong một bài võ có khả năng rất cao trong việc duy trì và phát triển sự linh hoạt, khéo léo các hoạt động cánh tay, đồng thời hỗ trợ phục hồi trí nhớ khá tốt cho những người suy nhược thần kinh.
Sự vận động đa chiều và vận động kéo dãn cột sống trong phép sử dụng “thân pháp” võ cổ truyền có tác dụng giải phóng sự chèn ép các gốc dây thần kinh (do thoái hoá cột sống, thoát vị đĩa đệm ở các đốt xương cổ, đốt xương lưng và đốt xương thắt lưng) chạy từ cột sống ra tay, chân và liên sườn giúp phòng tránh và chữa trị tê buốt, nhức nhối tay, chân, bại liệt bán thân, cong vẹo cột sống, còng lưng ở người già. Ngoài ra, các động tác xoay cổ còn tăng cường lượng máu lên não chống lại tình trạng thiểu năng tuần hoàn não, phòng tránh các bệnh ù tai, hoa mắt, đãng trí…sớm xảy ra đối với người cao tuổi.
Những bài nhu quyền trong võ cổ truyền Việt Nam được tập luyện với nhịp chậm rãi, động tác diễn ra song hành với ý nghĩ, là liệu pháp cực kỳ hiệu quả mang lại đời sống tinh thần an lạc cho người lớn tuổi. Cách thức tập những bài này thiên về ý pháp, khí pháp và tâm pháp:
Về ý pháp, tập trung sự chú ý vào từng động tác tay, chân khi thu và phát đòn. Tập lâu ngày, ý thường trụ tại huyệt đơn điền trong khi luyện quyền thì các cơ trơn (được điều khiển bởi thần kinh thực vật) ở thành huyết mạch sẽ tự dãn nở ra tạo điều kiện cho máu huyết lưu thông toàn thân dễ dàng, huyết áp điều hoà ở mức chỉ định an toàn (dưới 140/90). Sự tập trung chú ý kéo dài còn huy động sự làm việc tối đa của đại não, do đó trung khu thần kinh được thường xuyên huấn luyện và cơ năng của hệ thần kinh được phát triển, tăng cường một cách tự nhiên tác dụng điều tiết đối với các bộ máy khí quan cơ thể làm gia tăng tính thích ứng của thân thể đối với ngoại giới, tạo ra khả năng đề kháng chống lại bệnh tật.
Về khí pháp, phép “hít sâu – thở hết” có tác dụng thanh lọc hơi thở, làm sạch buồng phổi, làm mạnh cơ năng hoạt động của nội tạng và kích thích mạnh mẽ hoạt động của các hệ tuần hoàn, hô hấp, tiêu hoá và bài tiết.
Về tâm pháp, do phương pháp tập được thay đổi từ thiên về sức mạnh, tốc độ lúc còn trẻ chuyển sang thiên về mềm mại, khoan thai lúc tuổi cao dẫn đến trạng thái tâm lý bình ổn, thoải mái, lạc quan trong cuộc sống.
Tóm lại, sau gần hai mươi năm tuyển chọn và xây dựng 14 bài quyền cho những người tập võ cổ truyền chuyên nghiệp, đã đến lúc Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam cần bắt tay vào việc xây dựng bài bản và phương pháp tập luyện võ cổ truyền Việt Nam như một “liệu pháp dưỡng sinh cho mọi người” để góp phần xây dựng cuộc sống hạnh phúc, trường thọ và phòng bệnh cho nhân dân .
Võ sư Trần Xuân Mẫn
