Xà quyền hay còn gọi là võ rắn là môn võ thuật được đúc kết qua những kỹ năng săn mồi và chiến đấu của loài rắn, góp phần bổ sung vào kho tàng võ học Việt Nam những thế đánh lạ và độc đáo.
Tại Việt Nam, có nhiều môn phái võ sở hữu tuyệt kỹ xà quyền. Võ sư Đặng Tam Thuận của Trung tâm đào tạo võ thuật tài năng trẻ Bình Định Gia (Hà Nội) cho biết, các dòng võ ở miền Bắc như Nam Hồng Sơn, Sơn Đông Không Động và đặc biệt là trên miền núi phía Bắc rất nhiều võ sư ở Tuyên Quang, Cao Bằng, Lạng Sơn có những bài xà quyền rất độc đáo. Trong miền Trung thì xà quyền là một trong những môn võ nổi tiếng của dòng võ Bình Định. Những dòng võ ở miền Nam cũng phát triển xà quyền rất mạnh.
Một thế võ tấn công điển hình trong xà quyền.
Theo quan niệm của các nhà nghiên cứu võ học, rắn được liệt vào loài linh vật có nhiều quyền năng đặc biệt mà một số loài động vật khác không có. Khi rắn nằm rình mỗi thì tĩnh, im phăng phắc như chết, nhưng khi vồ mồi thì rất nhanh, thể hiện sự thâm hiểm trong chuyển động. Rắn có những đòn đặc điểm như các kĩ thuật: đầu mổ, đớp mồi, phun nọc độc, cắn con mồi hoặc là quăng người xiết con mồi, quẫy đuôi đập con mồi. Tất cả các kĩ thuật chiến đấu đó đều được đúc kết lại đưa vào bộ môn xà quyền ứng dụng nhuần nhuyễn cả ở ba yếu tố là thân pháp, thủ pháp, bộ pháp.
Thế mạnh của xà quyền chính là yếu tố bất ngờ khi ra đòn bằng cách sử dụng ức bàn tay và đầu ngón tay giống như động tác mổ của loài rắn. Xà quyền sử dụng hai bàn tay làm hai đầu rắn để mổ, xỉa, chém, đâm, móc, gạt, tóm, lôi, cuốn, quấn đối phương. Xà quyền có nhiều chiêu đánh bằng ngón tay như: Xà vương xuất động (dùng ngón trỏ và ngón giữa thành hình lưỡi rắn chĩa ra phía trước, các ngón kia khép lại và chủ yếu nhắm vào các điểm nhược của cơ thể như mắt, cổ họng); Thanh xà tọa thủ (xếp các ngón tay lại như đầu một con rắn hổ đang uốn khúc vươn lên, cùi chỏ uốn cong cho cánh tay vươn thẳng ra phía trước như một con rắn sẵn sàng lao tới và chủ yếu nhắm vào mắt, cuống họng); Thủy xà thượng điêu (kích 5 đầu ngón tay vào cổ họng, nách đối phương)… Do vậy, người học xà quyền phải công phu luyện tập thủ chỉ pháp (ngón tay), thiết xa chưởng (bàn tay), bích hổ công (lòng bàn tay) và nhuyễn cốt công (gân xương cổ tay).
Đến nay, các bài xà quyền chủ yếu được truyền khẩu là chính và trải qua hàng trăm năm nên phần lớn đã bị mai một. Mỗi bài xà quyền do một môn phái nghiên cứu và phát triển. Tuy nhiên, so với các môn võ khác, yêu cầu trong kỹ thuật của xà quyền đòi hỏi cao hơn “trong nhu có cương”, “trong tĩnh có động”, thân pháp linh hoạt, nhanh nhẹn, biến hóa, mắt sắc tay nhanh, công thủ nhất loạt. Việc rèn luyện gân, cơ, xương khớp, những thế võ học hỏi từ loài rắn cũng phù hợp với vóc dáng, cơ thể nhỏ bé nhưng khéo léo của người Á Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng.
Với các thế võ, thủ pháp trong xà quyền mang tính mỹ thuật cao, võ rắn là một trong những bài quyền độc đáo của các môn phái võ dân tộc Việt Nam. Việc truyền bá và giao lưu giữa các môn phái là hết sức cần thiết để chúng ta gìn giữ những bài võ thuật đặc sắc này.
Theo vinabudo
