Thế kỉ 20, thế giới võ thuật sản sinh không biết bao nhiêu thiên tài võ học. Chúng ta có “võ sĩ thép” Mike Tyson, có huyền thoại kung fu Lý Tiểu Long, có phẩm chất sáng ngời của Muhammad Ali. Tuy nhiên, mỗi người trong số họ lại thiếu đi một điều gì đó. Mike Tyson có đời tư phức tạp, nhiều scandal, Lý Tiểu Long lại thi đấu không nhiều, Ali lại đã từng nhận thất bại. Trong khi đó, có một võ sĩ lại sở hữu tất cả những phẩm chất quý giá trên, có đạo đức sáng ngời, có nhiều trận so tài đình đám và hơn hết là không có đối thủ. Ông được xem là kì nhân ngàn năm có một trong làng võ, được sự tôn kính trên toàn thế giới và di sản ông để lại cơ bản là không thể đo đếm. Ông chính là “Nhất đại tông sư” Masutatsu Oyama.
Oyama Masutatsu (Sinh ngày 27 tháng 7 năm 1923 tại Nam Triều Tiên, mất ngày 26 tháng 4 năm 1994 tại Tokyo, Nhật Bản), thường gọi tắt là Mas Oyama. Ông là võ sư sáng lập trường phái Kyokushinkai Karate, một trong những trường phái Karate có uy lực thực dụng được phương Tây gọi là Full Contact Karate. Không chỉ được xem là kỳ nhân trong võ giới Nhật Bản vì thành tích tay không đánh chết bò mộng, Oyama cũng nổi danh là người chưa từng từ chối bất kỳ một cuộc thách đấu nào trong suốt cuộc đời mình.
Anh hùng xuất thiếu niên
Oyama Masutatsu là một người gốc Triều Tiên, thuở nhỏ tên là Choi Yeong-eui, nhưng thường gọi bằng tên yêu thích là Choi Bae-dal. Oyama sinh năm 1923 tại Gimje, tỉnh Jeollabuk-do (North Jeolla) Nam Triều Tiên trong giai đoạn vùng đất này vẫn nằm dưới sự cai trị của Đế quốc Nhật Bản. Khi còn nhỏ Oyama được gửi tới sống trong nông trại của chị gái mình ở Mãn Châu – Trung Quốc. Năm 9 tuổi, cậu bắt đầu theo học một môn võ Trung Hoa tên là Thập Bát Thủ từ một người họ Lý đang làm việc ở nông trang này và cho đến khi trở về Triều Tiên năm 12 tuổi, Oyama tiếp tục học võ Triều Tiên.
Năm 1938 khi 15 tuổi, Oyama Masutatsu đến Nhật Bản theo học chương trình đào tạo để trở thành một phi công lái chiến đấu cơ trong lực lượng không quân hoàng gia của đế chế Nhật Bản, nhưng do những khó khăn trong đời sống, mục tiêu của Oyama đã không thành hiện thực. Bỏ ý định trở thành phi công, Oyama theo học Judo và Quyền Anh. Nhưng cơ duyên hạnh ngộ với võ sư Funakoshi Gichin và hệ phái Shotokan Karate mới thật sự rẽ võ nghiệp của Oyama sang một bước ngoặt lớn lao.
Say mê khi nhìn những môn sinh tập kata và kumite, ông đã ghi tên tập tại võ đường của võ sư Funakoshi Gichin nằm trong Đại học Takushoku, học cùng với người con trai thứ ba của võ sư tên là Funakoshi Yoshitaka. Sự tập luyện chuyên cần với năng khiếu bẩm sinh đã khiến Oyama đạt được nhị đẳng huyền đai chỉ sau 2 năm tập luyện, vào năm ông được 17 tuổi. Sau đó Oyama theo học hệ phái Goju-ryu Karate với võ sư So Nei Chu người Triều Tiên (từng vô địch quyền Anh của 6 trường đại học vùng Kansai, Nhật Bản). Khi gia nhập quân đội năm 20 tuổi, Oyama đã mang huyền đai đệ tứ đẳng Karate. Cũng trong những năm này Oyama quan tâm trở lại Judo, tiếp tục theo rèn tập và lại đạt tới tứ đẳng huyền đai chỉ sau 4 năm tập luyện.
20 tuổi có đai tứ đẳng Karate và 4 năm sau có tứ đẳng huyền đai Judo, ít ai trên thế giới có thể làm được điều tương tự. Có thể nói cố võ sĩ Mas Oyama sinh ra đã dành cho võ thuật việc ông giành tới 2 tứ đẳng huyền đai của karate và judo đã chứng minh điều này.
Năm 1945, sự thất bại của Nhật Bản trong Thế chiến 2, sự khinh miệt sau đó của những kẻ chiếm đóng, cùng ước vọng trở thành sĩ quan lục quân tan vỡ đã trở thành những cú sốc giáng mạnh vào cuộc đời Oyama Masutatsu. Vượt quá sức chịu đựng của một ông trai trẻ, Oyama đã sống những ngày giang hồ, thường xuyên gây gổ với lính Mỹ đồn trú trên đất Nhật, đánh gục chúng khi chứng kiến chúng hiếp đáp phụ nữ Nhật Bản và nện những tên vô lại trên đường phố trung tâm Tokyo.
Trong một lần đến dự một cuộc thi nhảy để xả hơi sau giờ tập võ, Oyama ra tay giải cứu cô gái bị một gã giang hồ trong vùng bắt nạt. Gã côn đồ rút dao, lao thẳng về phía ông. Oyama né đòn, vung tay đấm thẳng vào đầu hắn ta, khiến gã ngã vật xuống đất và tắt thở ngay sau đó. Nhờ có các nhân chứng bảo vệ, Oyama được tòa phán quyết là tự vệ chính đáng và không phải ngồi tù.
Nhưng Oyama vẫn day dứt vì đã tung quyền đấm chết người, nên ông quyết định đến gặp vợ con của nạn nhân tại Kanto, gần Tokyo và làm công việc đồng áng cho họ suốt nhiều tháng. Ông chỉ rời đi khi bà vợ góa nói rằng vẫn chăm lo được cho gia đình và không buộc ông phải chịu trách nhiệm về cái chết của chồng mình.
Sau biến cố này, Oyama càng quyết tâm luyện karate đến trình độ có thể dùng nó để kiểm soát được sức mạnh thể chất và kỷ luật tinh thần của mình.
Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Trong những ngày này, võ sư So Nei Chu đã gợi ý Oyama nên ẩn cư để tránh xa phần còn lại trên thế giới trong vòng 3 năm nhằm phát triển võ công và khí công. Lo sợ tinh thần và kỹ pháp Karate của bản thân sẽ trở nên hoang tàn như đường phố Tokyo sau chiến tranh, lại được sự ủng hộ và khuyến khích của So Nei Chu, Oyama quyết định lên núi tu luyện bất chấp sự phản đối của hầu hết bè bạn khi họ chỉ trích ông chọn sự nghiệp Karate giữa thời đại bom nguyên tử là điều điên rồ.
Ông quyết định lên núi Minobu tại Yamanashi, thuộc tỉnh Chiba hiện thực hóa giấc mơ của mình. Đây là ngọn núi mà võ sĩ samurai Miyamoto Musashi (1584-1645) từng sáng lập hệ phái song kiếm Hyoho Niten Ichi-ryu (hay Nito-ryu).
Do đặc biệt tôn kính võ sĩ tiền bối Miyamoto Musashi nên Oyama quyết định chọn nơi này để luyện võ. Ông tập võ, ngồi thiền dưới thác nước băng giá, bật nhảy qua các bụi cây và tập đánh vào các thân cây, tảng đá, tập đi tập lại hàng nghìn lần các động tác cơ bản, liên tục đẩy mình tới giới hạn chịu đựng của con người. Cuối ngày, ông ngồi thiền và tĩnh tâm đọc kinh Phật.
Oyama đi cùng một người nữa đó là một sinh viên tên Yashiro nhưng sau 6 tháng tập luyện trong hoang lạnh và cô độc, có những lúc lạnh thấu xương, rốt cục người bạn Yashiro vì không chịu nổi đã bỏ trốn, chỉ còn lại mình Oyama. Điều đó càng khiến cho Oyama căng thẳng và nhiều lúc tưởng không sao thắng được ý định hạ sơn. Thêm vào đó, một thời gian sau người bảo trợ của Oyama đã báo cho ông biết rằng không còn khả năng chu cấp cho ông nữa và Oyama đã xuống núi sau 14 tháng ẩn cư.
Sau một năm rưỡi luyện tập, ông xuống núi và ngay lập tức tham dự giải đấu Karate Toàn Nhật Bản lần đầu tiên được tổ chức sau Thế chiến II rồi trở thành nhà vô địch đầu tiên của giải. Nhưng ông vẫn cảm thấy võ thuật của mình còn thiếu điều gì đó, Oyama đã quyết định vào núi Kiyosumi tỉnh Chiba để luyện tập 14 giờ mỗi ngày trong suốt một năm tiếp theo. Cho tới nay, chưa có bất cứ ai khác trải qua chế độ luyện võ khắc nghiệt như vậy ở núi Minobu.
Lần tu luyện này, với ý chí cao độ “nhất tâm kiên cường”, Oyama chỉ mang theo hành lý quan trọng nhất là bộ sách Musashi 8 quyển của Yoshikawa Eiji, kiếm, thương, súng săn, một bộ tạ, nồi niêu với hạn độ ít nhất.
Sinh hoạt trên núi, như tự truyện Sekai kenka ryoko (Du hành vào thế giới chiến đấu, Nhà xuất bản Kyokushinkai Karate Best Seller ấn hành lần đầu năm 1968) của Oyama thuật lại, mỗi ngày mới bắt đầu từ 4 giờ sáng khi Oyama tỉnh táo nhờ ngâm mình trong dòng suối gần đó, chạy lúp xúp về lều và tập tạ để luyện thể lực, ăn uống và đọc sách.
Sau đó, vào 4 giờ chiều cho tới đêm khuya ông luyện các đòn quyền, cước trên những thân cây đã quấn rơm quanh lều. Để chống chọi lại cảm giác đơn độc trong đêm khuya trên núi không một bóng người Oyama viết câu “bình tĩnh và hành động” hoặc vẽ một vòng tròn trên giấy dán lên bức vách lều, nhìn chăm chú để thống nhất thân tâm; ngồi quỳ dưới thác nước giá lạnh và hung dữ; treo mình trên những chùm rễ cây lơ lửng trên miệng vực và liên tục tấn công vào thân cây bằng những đòn kata.
Đặc biệt, ông nghĩ ra việc ngăn chặn ý định xuống núi bằng cách cạo rụng một bên lông mày và để râu tóc mọc tự do nhằm trở thành một con người kỳ dị xa lạ với thế giới của những con người bình thường. Khoảng 3 tháng sau khi lông mày mọc ra như cũ ông lại cạo phía bên đối diện. Cũng trong những năm tháng này, học theo các ninja ngày xưa, ông luyện các kỹ pháp bật nhảy, nhào lộn để tăng sự dẻo dai của cơ thể bằng cách trồng cây tầm ma, một loại cây có sức sinh trưởng mạnh, cắt ngọn còn độ hai thước và tập nhảy qua mỗi ngày 300 lần theo sự phát triển của cây; đồng thời luyện công phá cạnh tay và nắm đấm vào đá sỏi. Lần đầu tiên trong đời ông thực cảm thấy mình đã trở nên mạnh mẽ khi dùng tay chặt vỡ đá bằng đòn shuto trong một đêm trăng. Khoảng một năm rưỡi sau đó, ngày Oyama xuống núi, những cây cối quanh căn lều của ông đã trơ trọi, chết rụi vì những đòn quyền cước và bên lều, một đống đá nát vụn đã chất cao lên như núi.
Tuyệt đỉnh công phu đấu bò mộng
Năm 1950, Oyama Masutatsu hạ sơn và tử chiến với một con bò mộng tại thành Tateyama huyện Chiba. Và bắt đầu từ đây Oyama đã trở thành huyền thoại vì những kỳ tích công phu dùng tay không hạ sát 47 con bò mộng hung dữ với 4 con chết tại chỗ và những con khác bị gãy sừng vì cú chặt cạnh bàn tay (theo một số tài liệu thì số lượng những con bò mà Oyama hạ sát là 52 con trong đó có 3 con chết tại chỗ). Cũng không hiếm lần Oyama đối mặt với tử thần. Chẳng hạn năm 1957 ở tuổi 34, Oyama suýt chết tại Mexico khi một con bò nổi điên vòng ra sau lưng húc, kéo lê và giày xéo lên người ông khi ông đã ngã xoài ra trên mặt đất. Oyama đã cố gắng hạ con bò và chặt gãy sừng nó nhưng sau đó phải nằm liệt giường 6 tháng trong khi chờ những vết thương chí mạng hồi phục.
Thành tích này khiến Oyama trở nên nổi tiếng toàn thế giới. Năm 1952, người Mỹ mời ông tới quốc gia này để trình diễn trên truyền hình và tham gia các cuộc thách đấu. Trong nhiều năm tiếp theo, ông chấp nhận mọi đối thủ, tham gia đọ sức với tổng cộng 270 người.
Phần lớn những trận đấu này đều kéo dài chưa tới ba phút, có nhiều trận chỉ vài giây, khi đối thủ bị ông đánh bại chỉ bằng một cú đấm. Nguyên tắc giao đấu của ông rất đơn giản, đó là chỉ cần tung quyền về phía đối thủ. Nếu đối thủ trúng quyền, anh ta sẽ ngã gục. Nếu anh ta dùng tay để đỡ, tay anh ta sẽ bị gãy xương hoặc trật khớp.
Sửng sốt trước sức mạnh từ cú đấm của Oyama, người Mỹ gọi ông là “bàn tay của Chúa”. Với Oyama, đây chính là mục tiêu thật sự trong kỹ thuật chiến đấu của karate, còn các đòn chân ảo diệu hay những kỹ thuật phức tạp khác chỉ là thứ yếu, dù ông cũng rất nổi tiếng với những cú đá thần sầu vào đầu đối thủ.
Tự tin vào sức mạnh của mình, Oyama sẵn sàng chấp nhận bất cứ lời thách đấu nào từ các đối thủ đến từ mọi trường phái. Danh tiếng của ông tăng lên sau mỗi trận tử chiến cùng bò mộng hay các cuộc thách đấu, khi các đô vật, võ sĩ đấm bốc và judo lần lượt gục ngã trước ông. Ông tận dụng sự nổi tiếng này để gây dựng và phát triển võ phái Kyokushin của mình.
Năm 1953, Oyama mở võ đường đầu tiên của ông mang tên Oyama Dojo tại một bãi cỏ bỏ không tại Mejiro, Tokyo. Năm 1956, võ đường đúng nghĩa đầu tiên được mở tại một sân khấu Ballet cũ phía sau Đại học Rikkyo, cách 500 mét so với vị trí hiện nay của Đại Võ Đường ở Nhật và chính thức mang tên Kyokushinkai Karate. Tới 1957, có 700 thành viên thường xuyên luyện tập tại võ đường nhưng nhiều người đã bỏ đi do không chịu được sự khắc nghiệt trong tập luyện.
Những môn đồ thuộc các trường phái khác cũng đến tập ở đây, họ luyện đối kháng toàn diện (jisen kumite). Một trong những người dạy ở đây, võ sư Kenji Kato nói rằng họ sẽ phát hiện những điều hay từ các môn phái khác và sẽ tiếp thu bất cứ chiêu thức nào “có ích trong thực chiến”. Đây chính là phương thức phát triển Karate theo cách của Oyama Masutatsu: ông học các tuyệt kỹ từ mọi môn võ và không bao giờ bó buộc mình chỉ với Karate. Nhấn mạnh đặc biệt vào tính hiệu dụng của chiêu thức, Oyama lược bỏ tất cả những gì màu mè không có ích trong thực chiến để phát triển một tinh thần võ thuật thuần khiết và cương mãnh.
Kì tích thử thách kumite-300
Trong gần 50 năm tiếp theo, hơn 15 triệu môn sinh của võ phái Kyokushin đã chứng kiến những chiến thắng đáng kinh ngạc của sư phụ. Ông cũng là người duy nhất cho tới nay vượt qua thử thách kumite-300, đánh bại 100 người mỗi ngày trong ba ngày liên tiếp.
Kumite-100 là một trong những thử thách khó khăn nhất trong quá trình luyện tập ở võ phái Kyokushin. Võ sĩ tham gia thử thách sẽ đấu đối kháng lần lượt với 100 võ sĩ khác, hai bên được phép tung ra các đòn mang tính sát thương để hoàn thiện kỹ thuật chiến đấu, sức chịu đựng về thể xác và tinh thần.
Oyama chọn kumite-100 làm bài kiểm tra cuối cùng cho các võ sinh Kyokushin, sau khi nghiên cứu cẩn thận các môn võ khác và những biện pháp mà họ sử dụng để thử thách môn sinh tốt nghiệp. Tuy nhiên, rất ít người trong lịch sử có thể tự hào tuyên bố đã hoàn thành thử thách này, phần lớn đều chịu thua vì kiệt sức.
Nhưng Oyama lại làm được điều mà không ai khác có thể làm được. Ông chọn ra các võ sinh đai đen giỏi nhất trong võ đường của mình để làm đối thủ, yêu cầu mỗi người đánh với ông trong vòng hai phút, người nọ nối tiếp người kia liên tục không ngừng. Sau khi cả nhóm đánh xong, họ tiếp tục quay vòng cho đến khi Oyama vượt qua đủ 100 lượt đối kháng.
Để kiểm tra khả năng chịu đựng tối đa của mình, Oyama quyết định thực hiện thử thách này trong ba ngày liên tiếp, mỗi ngày thực hiện 100 lượt đấu. Ông chỉ nghỉ một quãng ngắn sau mỗi 20 lượt đấu để uống nước hoặc đi vệ sinh. Trong ba ngày đó, ông ngủ rất ít vì lượng adrenaline trong máu tăng, cũng như tâm lý chờ đợi cuộc đấu ngày hôm sau.
Suốt ba ngày, Oyama lần lượt đánh bại các võ sinh giỏi nhất của mình. Nhiều môn sinh chỉ có thể đấu với ông một lần vì bị thương trong quá trình đối kháng với sư phụ, nhiều người gục ngã chỉ sau một đòn đấm của ông. Dù Oyama muốn tiếp tục thử thách này sang ngày thứ 4, ông không thể thực hiện được vì không còn nhiều môn sinh đủ sức đánh tiếp với sư phụ. Cũng vì lý do này, Oyama không bao giờ tiếp tục thực hiện thử thách đó nữa.
Văn vũ lưỡng đạo
Ở một khía cạnh khác, Oyama không chỉ là một võ sư Karate với quả đấm thép, ông còn là một cây bút xuất sắc có khả năng sáng tác mạnh mẽ. Tác phẩm What’s Karate? của ông xuất bản tại Nhật tháng 1 năm 1958 đã tạo nên kỷ lục sách bán chạy nhất tại hải ngoại. Sau tác phẩm này, Oyama còn viết 13 quyển về Kỹ thuật Karate, Tự truyện Sekai kenka ryoko (Du hành vào thế giới chiến đấu) gồm 8 quyển, Luận văn võ đạo 20 quyển. Ông còn là giám đốc của Nhà xuất bản Power Karate và giám đốc phát hành của nguyệt san tạp chí Power Karate xuất bản tại Nhật. Cho đến cuối đời, Oyama vẫn còn một công trình dang dở là cuốn Karate bách khoa từ điển được ông chấp bút từ năm 1980. Năm 1997, 3 năm sau khi ông mất tác phẩm này được học trò của ông biên soạn lại và cho xuất bản dưới nhan đề một cuốn bách khoa toàn thư Karate The unfinished Encyclopedia of Karate.
Oyama tiếp tục là một huyền thoại sống cho đến khi qua đời vào ngày 26/4/1994 ở tuổi 71 vì căn bệnh ung thư phổi quái ác. Ông có thể dễ dàng hạ gục bò mộng hay các đấu sĩ, nhưng bó tay trước căn bệnh gặm nhấm thân thể ông từ bên trong suốt nhiều năm trời mà ông không hề biết. Cái chết của ông trở thành mất mát lớn lao không chỉ của võ phái Kyokushin mà của cả cộng đồng võ thuật thế giới nói chung. Ngày ông ra đi, giới võ thuật lòng đau như dao cắt. Đến tận ngày hôm nay, những di sản mà Mas Oyama để lại cho đời là còn mãi. Và sau cùng, với tất cả mọi người, Mas Oyama chính là võ sĩ vĩ đại nhất thế kỉ 20, là kì nhân ngàn năm có một. Trong lòng tất cả một người ông là huyền thoại bất tử Mas Oyama.
Hoài Phương (Tổng hợp)
