(VoThuat.vn) – Khi Yasuke, một người đàn ông châu Phi, tới Kyoto năm 1579, dân địa phương tò mò tới mức giẫm đạp lên nhau để tận mắt thấy ông.
“Ông ấy cao khoảng 188 cm, da đen như màu than củi”, samurai Matsudaira Ietada viết trong cuốn nhật ký hồi năm 1579, mô tả về Yasuke. Chiều cao trung bình của đàn ông Nhật vào năm 1900 là 157,9 cm. Vì vậy, Yasuke cao hơn hầu hết người dân Nhật trong thế kỷ 16.
Chỉ trong vòng một năm, ông đã được phong làm samurai, cấp bậc cao hơn trong hàng ngũ lính Nhật, phụng sự cho Oda Nobunaga, lãnh chúa phong kiến đầy quyền lực hồi thế kỷ 16, có công thống nhất đất nước sau thời kỳ Chiến quốc loạn lạc. Không lâu sau, Yasuke sử dụng tiếng Nhật trôi chảy và sát cánh với Nobunaga trên chiến trường.
Hình vẽ minh họa Yasuke trong cuốn Kuro-suke của tác giả Kurusu Yoshio. Ảnh: Iwasaki Shoten.
Không có hồ sơ nào ghi lại ngày sinh hoặc quê hương của Yasuke. Hầu hết nhà sử học cho rằng ông tới từ Mozambique, một số người đưa ra suy đoán khác như Ethiopia hoặc Nigeria. Tuy nhiên, họ đều thống nhất rằng ông tới Nhật Bản cùng Alessandro Valignano, một tu sĩ Dòng Tên người Italy, trong chuyến đi khảo sát.
Một số chuyên gia còn đoán rằng Yasuke là nô lệ, dù điều này rất khó xác minh. Trong khi đó, Floyd Webb và Deborah DeSnoo, hai nhà làm phim đang thực hiện phim tài liệu về Yasuke, tỏ ý không đồng tình với giả thuyết. “Yasuke không thể thăng cấp thành samurai chỉ trong một năm mà không có kỹ năng chiến đấu”, DeSnoo giải thích. Các samurai thường được huấn luyện từ khi còn nhỏ.
Theo các nhà làm phim, Yasuke gặp lãnh chúa Nobunaga ngay sau khi tới Nhật Bản và thu hút thêm sự tò mò của mọi người nhờ khả năng giao tiếp khéo léo. Ông đã nói được một chút tiếng Nhật, giúp buổi trò chuyện diễn ra tốt đẹp và chiếm được cảm tình của lãnh chúa, theo học giả Thomas Lockley, tác giả một cuốn sách về Yasuke.
Lockley cho biết Yasuke giúp Nobunaga giải trí bằng những câu chuyện từ châu Phi và Ấn Độ, nơi mà học giả này tin Yasuke đã ở lại trước khi tới Nhật Bản. Nhà làm phim Floyd Webb bổ sung rằng khả năng tiếng Nhật đã giúp người đàn ông châu Phi được nhìn nhận tích cực. Theo một số tài liệu, Nobunaga đã yêu cầu cháu trai của mình đưa cho Yasuke một khoản tiền ngay trong cuộc gặp đầu tiên.
Nhà văn người Pháp gốc Bờ Biển Ngà Serge Bile bị thu hút bởi sự thăng tiến phi thường của Yasuke đến mức quyết định viết một cuốn sách về samurai này. “Có những bí ẩn xoay quanh Yasuke. Đó là lý do ông ấy mê hoặc tôi”, Bile cho biết.
“Chiến binh châu Phi” và lãnh chúa Nhật Bản được cho là có rất nhiều điểm chung. Nobunaga vô cùng yêu thích võ thuật và dành rất nhiều thời gian luyện tập. Theo Webb, lãnh chúa này còn là người lập dị, thường mặc quần áo kiểu phương Tây, cố gắng tìm kiếm những người thông minh và kỷ luật cao.
“Yasuke lại mang tinh thần chiến binh”, Webb cho hay, nói thêm rằng người đàn ông châu Phi này hiểu ngôn ngữ Nhật, yêu thích nhảy múa và biểu diễn Utenzi, một hình thức dùng thơ kể chuyện bằng tiếng Swahili nhằm ca ngợi những chiến công anh hùng. Chi tiết này củng cố cho suy đoán của một số nhà sử học rằng Yasuke tới từ Mozambique. Tiếng Swahili vẫn được sử dụng tại một số vùng phía bắc quốc gia này.
Nobunaga cũng là người yêu nghệ thuật, đặc biệt là Kịch Noh, một hình thức nhạc kịch cổ điển của Nhật. Những điểm chung này khiến Nobunaga ngày càng hứng thú với Yasuke và đối xử với ông như một thành viên gia đình, thậm chí cho phép dùng bữa chung. “Nobunaga ca ngợi sức mạnh và tầm vóc của Yasuke, mô tả năng lực của samurai này tương đương với 10 người đàn ông”, DeSnoo cho biết.
Trước khi Nobunaga thăng cấp cho Yasuke lên samurai, chưa từng có người nước ngoài nào đạt tới cấp bậc này. Tuy nhiên, nhiều người nước ngoài khác sau đó cũng nhận được danh hiệu. Yasuke còn sát cánh cùng lãnh chúa Nobunaga trong những trận chiến quan trọng.
Hình vẽ minh họa Yasuke (ngoài cùng bên trái) chiến đấu cùng lãnh chúa Nobunaga trong cuốn Kuro-suke. Ảnh: Iwasaki Shoten.
Yasuke cũng ở bên Nobunaga trong đêm định mệnh khi tướng Akechi Mitsuhide nổi dậy, đốt cháy cung điện của lãnh chúa và giam ông vào một căn phòng. Nobunaga sau đó thực hiện seppuku, nghi thức tự sát bằng cách đâm kiếm vào bụng của samurai.
Trước khi tự kết liễu đời mình, Nobunaga yêu cầu Yasuke chặt đầu thi thể của ông, rồi đưa nó cùng thanh kiếm cho con trai ông, theo Lockley. Đây được cho là hành động thể hiện sự tin tưởng tuyệt đối.
Những câu chuyện về Yasuke không còn được lưu truyền sau cái chết của lãnh chúa Nobunaga hồi năm 1582. Ông được cho là trở lại nhiệm vụ truyền đạo ở Kyoto. Dù chưa rõ về số phận cũng như những năm cuối đời của Yasuke, samurai châu Phi đầu tiên này vẫn xuất hiện trong trí tưởng tượng của những người Nhật từng đọc Kuro-suke, cuốn sách thiếu nhi của tác giả Kurusu Yoshio.
Kuro-suke (kuro nghĩa là màu đen trong tiếng Nhật) kể về cuộc đời của Yasuke, kết thúc bằng câu: “Sau khi Nobunaga tự sát, Kuro-suke được đưa tới một ngôi đền, nơi ông mơ về cha mẹ mình ở châu Phi và khóc”.
H.P (Tổng hợp)
