Chảy máu mũi rất có thể trở thành một tấn bi kịch khủng khiếp tuy nhiên rất may mắn là đa số các trường hợp chảy máu mũi là không nghiêm trọng và có thể được giải quyết một cách nhẹ nhàng. Người ta chia chảy máu mũi ra làm 2 loại dựa vào nơi mà máu chảy ra là chảy máu mũi trước và chảy máu mũi sau.
Y võ dưỡng sinh có lợi cho sức khỏe như thế nào?
Top 10 chấn thương tồi tệ nhất trong WWE
Chảy máu mũi trước chiếm 90% các trường hợp chảy máu mũi. Máu thường chảy ra từ các mạch máu ở khu vực phía trước cửa mũi. Chảy máu mũi trước thường là dễ kiểm soát bằng những dụng cụ có thể tự thực hiện được ở nhà hoặc ở cơ sở y tế.
Chảy máu mũi sau thì hiếm gặp hơn, thường gặp ở những người lớn tuổi. Máu chảy ra từ những động mạch ở phần phía sau của mũi. Những trường hợp này thì phức tạp hơn và thường đòi hỏi phải nhập viện để được điều trị bởi bác sĩ Tai Mũi Họng.
Ở Hoa Kỳ, cứ 7 người thì lại có 1 người đã từng bị chảy máu mũi, thường xảy ra vào những tháng mùa đông và những nơi có khí hậu lạnh khô. Nó có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng thường nhất là ở trẻ em từ 2 đến 10 tuổi và người già từ 50 đến 80 tuổi. Chảy máu mũi thường xảy ra vào buổi sáng (mà người ta vẫn chưa tìm ra được lý do tại sao).
Nguyên nhân
Hầu hết các trường hợp chảy máu mũi không dễ xác định được nguyên nhân. Thường gặp nhất là do chấn thương. Có thể là chấn thương ở bên ngoài mũi, như bị đập vào mặt hoặc ở phía trong mũi, như do ngoáy mũi hoặc do bị không khí lạnh kích thích liên tục.
Ít gặp hơn, chảy máu mũi có thể là kết quả của những bệnh ẩn phía sau, chẳng hạn như bệnh máu không đông có thể dẫn đến chảy máu. Bệnh máu không đông thường là do sử dụng những loại thuốc làm loãng máu như warfarin (Coumadin) hoặc aspirin. Bệnh về gan cũng có thể làm máu khó đông. Bất thường về mạch máu hoặc ung thư trong mũi là 2 nguyên nhân hiếm gặp của hiện tượng chảy máu mũi. Cao huyết áp cũng có thể gây chảy máu nhưng hầu như nó không bao giờ là nguyên nhân duy nhất của hiện tượng này.
Triệu chứng
Chảy máu mũi thường xảy ra từ 1 bên mũi. Nếu chảy nhiều, máu có thể đổ đầy bên mũi bị tổn thương, chảy vào trong hầu mũi (phần phía sau bên trong mũi, nơi 2 bên mũi nhập lại làm 1), tràn sang lỗ mũi bên kia gây chảy máu cả 2 bên mũi. Máu cũng có thể chảy xuống họng hoặc xuống dạ dày gây khạc máu, thậm chí có thể gây ra ói máu.
Triệu chứng của mất máu quá nhiều (thường hiếm gặp) bao gồm hoa mắt, choáng váng, lú lẫn và ngất.
Chảy máu ở những khu vực khác của cơ thể, như máu trong nước tiểu hoặc trong ruột, dễ bị thâm tím có thể là dấu hiệu của bệnh máu không đông. Những triệu chứng này là dấu hiệu báo động của một bệnh nghiêm trọng hơn.
Các triệu chứng báo động
Khi nào cần đến bác sĩ
Chảy máu mũi tái phát nhiều lần.
Có chảy máu ở những khu vực khác ngoài mũi, như có máu trong nước tiểu hoặc trong phân.
Dễ bị thâm tím.
Đang dùng thuốc làm loãng máu như aspirin hoặc warfarin (Coumadin).
Có những bệnh khác có thể ảnh hưởng đến sự đông máu như bệnh về gan, thận hoặc bệnh máu khó đông.
Có hóa trị trong thời gian gần đây.
Khi nào cần đến bệnh viện
Máu vẫn tiếp tục chảy sau khi bóp mũi 10 phút.
Bị chảy máu mũi tái phát nhiều lần trong thời gian ngắn.
Bị hoa mắt, choáng váng, hoặc gần như hôn mê.
Tim đập nhanh hoặc khó thở.
Khạc hoặc nôn ra máu.
Bị phát ban hoặc nhiệt độ cơ thể tăng trên 101.4°F (38.5°C).
Bác sĩ khuyên nên đến phòng cấp cứu của bệnh viện.
Lâm sàng và cận lâm sàng
Để khám mũi, bác sĩ sẽ đặt 1 dụng cụ vào lỗ mũi của bạn, thường là sẽ đi cùng với 1 miếng gạc tẩm thuốc để gây tê và làm co mạch máu ở khu vực đó. Thuốc tê giúp làm giảm đau đớn khi thăm khám. Thuốc co mạch kiểm soát máu chảy và giúp bác sĩ nhìn thấy được dễ dàng vào trong hốc mũi vốn nhỏ và tối.
Người ta chẩn đoán xác định là chảy máu mũi sau sau khi các biện pháp cầm máu mũi trước được sử dụng đều thất bại. Vì gần như không thể tìm ra được nguồn chảy máu ở bệnh nhân bị chảy máu mũi sau.
Thường không cần các xét nghiệm cận lâm sàng. Đối với những trường hợp nặng thì cần thử công thức máu. Nếu bác sĩ nghi ngờ máu không đông, chẳng hạn như ở những bệnh nhân đang sử dụng một vài loại chất làm loãng máu, thì cần phải làm các xét nghiệm để đo lường những yếu tố đó.
Điều trị
Tự điều trị tại nhà
Chảy máu mũi lượng ít chỉ cần sự can thiệp tối thiểu. Kịch bản thường gặp nhất là khi bệnh nhân bị cảm lạnh hoặc viêm xoang xì mũi mạnh và nhận ra có một ít máu lẫn vào trong chất tiết. Chỉ cần tránh xì mũi mạnh, hắt xì hoặc bóp mũi lại là đủ để làm tình trạng chảy máu không bị xấu thêm.
Làm cách nào để ngăn máu chảy:
Bình tĩnh
Ngồi thẳng
Cúi đầu về phía trước. Ngửa ra sau chỉ làm cho bạn nuốt phải máu.
Bóp cả 2 mũi lại với nhau bằng ngón cái và ngón trỏ trong vòng 10 phút. Nhờ người khác canh giờ để bảo đảm bạn không bỏ tay ra trước thời hạn cho phép.
Nhổ ra tất cả máu chảy xuống miệng, nếu không làm vậy có thể bạn sẽ ói ra máu.
Phải làm gì sau khi máu ngừng chảy:
Sau khi máu ngừng chảy, tránh những tác nhân gây kích thích mũi, như là hắt xì hoặc xì mũi, trong vòng 24h.
Chườm đá là vô ích.
Tiếp xúc với không khí khô, chẳng hạn như ở trong phòng có lò sưởi vào mùa đông, có thể gây chảy máu mũi. Làm ẩm không khí bằng máy làm ẩm hoặc bình xịt có thể giúp mũi không bị khô và tránh chảy máu mũi trở lại. Thêm 1 cách khác là để quạt nước gần lò sưởi giúp nước bay hơi và làm ẩm không khí.
Can thiệp y học
Chảy máu mũi trước
Chảy máu mũi nhẹ có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Thường thì cơ thể sẽ tạo ra 1 cục máu đông ở nơi chảy máu để ngăn không cho máu chảy tiếp nữa.
Nếu nơi xuất phát của máu chảy có thể nhìn thấy 1 cách dễ dàng, bác sĩ có thể đốt nó (“hàn” mạch máu lại) bằng 1 loại hóa chất được gọi là Nitrat bạc. Đốt là cách điều trị hữu hiệu nhất nếu máu chảy ở phần phía trước của mũi.
Ở những trường hợp nặng hơn thì cần phải đệm chặt hốc mũi để cầm máu. Ý nghĩa của động tác này là tạo ra 1 áp lực ở phía trong hốc mũi để ngăn không cho máu chảy tiếp nữa. Có nhiều dụng cụ/vật liệu có thể dùng để đệm vào hốc mũi từ gạc có tẩm vaseline cho đến miếng xốp nhân tạo có thể nở ra khi được làm ẩm. Lựa chọn vật liệu nào để đệm là tùy thuộc vào quyết định của bác sĩ. (Ở VN em thấy nhét mèche để cầm máu là phổ biến nhất, hình như cái này là trường phái của Pháp, tại chữ mèche hình như là tiếng Pháp thì phải , còn bài này em dịch của Mỹ nên không nghe nhắc đến mèche – Lucky Luke).
Nhiều bệnh nhân phải giữ những vật liệu đệm này ở trong hốc mũi về nhà. Vì chúng làm ngăn cản đường dẫn lưu của các xoang nên cần phải sử dụng kháng sinh để ngăn ngừa viêm xoang. Lấy ra trong vòng 24 đến 72 giờ.
Chảy máu mũi sau
Nếu chảy máu mũi sau không cầm được thì cần phải đến bệnh viện và phải được đệm vào lỗ mũi sau. Có nhiều loại vật liệu/dụng cụ dùng để đệm, trong đó đệm bằng bóng là thường được dùng nhất.
Không giống như đêm lỗ mũi trước, đệm lỗ mũi sau rất khó chịu và thường phải dùng thuốc an thần và giảm đau. Có thể có những biến chứng như nhiễm trùng và bít tắc đường thở. Cần phải đến bệnh viện và theo dõi sát trong những trường hợp này.
Đệm lỗ mũi sau thường được lấy ra trong vòng 48 đến 72 giờ. Nếu như vẫn chưa hết chảy máu thì cần phải được thực hiện phẫu thuật bởi các bác sĩ Tai Mũi Họng để ngăn máu chảy. Thường thì ít khi phải phẫu thuật.
Theo dõi
Hầu hết những bệnh nhân có thể được khám lại ở phòng mạch BS hoặc phòng cấp cứu ở bệnh viện. Nếu được đặt đệm ở mũi, đừng thử tự kéo nó ra ngoài. Bạn cần phải quay lại tái khám thêm 1 lần nữa, thường là trong vòng 1 đến 3 ngày để lấy nó ra.
Tránh những tác nhân kích thích mũi. Đừng hỉ mũi. Nếu có thể được thì cố gắng không ắt xì hoặc ho. Tránh những hoạt động nặng như mang vác nặng hoặc luyện tập thể dục.
Nếu có thể thì tránh không dùng những loại thuốc ngăn cản quá trình đông máu như aspirin hoặc những loại thuốc kháng viêm như ibuprofen (Motrin hoặc Advil) hoặc naproxen (Aleve hoặc Naprosyn). Nếu bạn đang dùng những loại thuốc này để điều trị những bệnh mạn tính thì nên hỏi ý kiến bác sĩ xem cần phải làm gì. Acetaminophen (Tylenol) có thể được sử dụng nếu bị sốt hoặc đau.
Phòng ngừa
Hầu hết các trường hợp chảy máu mũi xảy ra vào mùa đông với khí hậu lạnh khô. Nếu bạn dễ bị chảy máu mũi thì nên dùng máy làm ẩm trong nhà. Dùng Vaseline hoặc nước muối xịt mũi để giữ ẩp cho mũi.
Tránh bóp mũi hoặc xì mũi quá mạnh.
Nếu chảy máu mũi liên quan đến những bệnh khác như bệnh gan, một tình trạng mạn tính của xoang thì nên theo những hướng dẫn của bác sĩ để có thể kiểm soát được tình hình.
