Huyền thoại Lý Tiểu Long: Nhân tài yểu mệnh

(VoThuat.vn) – Ông được mệnh danh là Vua Kungfu, một cỗ máy chiến đấu nguy hiểm nhất trong giới võ thuật. Bên cạnh việc đem lại cảm xúc phấn khích trên màn ảnh, Lý Tiểu Long còn là ngôi sao mang tầm thế giới đầu tiên đại diện cho cả phương Đông. 

• Conor McGregor tuy “đầu gấu” nhưng vẫn có lúc bị đánh đến khóc như một đứa trẻ
• “Đệ nhất Thiếu Lâm” Yi Long sắp “phá giới” để… cưới vợ?

Lý Tiểu Long (Bruce Lee), tên thật là Lý Chấn Phiên sinh ngày 27 tháng 11 năm 1940 tại khu phố Tàu ở San Francisco. Mẹ ông, bà Hà Ái Du cùng chồng, ông Lý Hải Tuyền là diễn viên trong đoàn opera Quảng Đông (Hồng Kông) ở lại San Francisco được năm tháng rồi trở về Hồng Kông, nhưng thời tiết ẩm và nóng ở châu Á khiến Lý Tiểu Long trở nên dễ ốm yếu.

Bà Ái Du trước đó đã mất một người con nên mọi tình cảm và sự chăm sóc đều dành cho Lý Tiểu Long. May thay, càng lớn, sức khỏe của Lý Tiểu Long càng được cải thiện.

Do đọc sách quá nhiều và liên tục đến đêm, Lý Tiểu Long bị cận thị lúc sáu tuổi. Trưởng thành trong một căn hộ nhỏ đông anh em, gia đình Lý Tiểu Long có tới gần hai mươi người nhưng đây vẫn là một trong những gia tộc giàu có nhất tại Hương Cảng nhờ thu nhập tại nhà hát opera và cho thuê bất động sản.

Về phía huyền thoại võ thuật, Lý Tiểu Long ít có hứng thú với trường lớp và hay trốn học, lang thang khắp đường phố. Ông cũng rất hay nghịch ngợm và phá phách. Sau đó, sự nghiệp diễn xuất của ông bắt đầu lúc sáu tuổi nhờ quan hệ của gia đình trong ngành giải trí. Đó là vai diễn một đứa bé đường phố nổi loạn trong bộ phim Beginning of a boy.

Lý Tiểu Long rất yêu thích việc diễn xuất, có khi bật dậy khỏi giường lúc hai giờ sáng một cách háo hức để tới trường quay. Ở các bộ phim sau đó, ông đóng những vai thiếu niên nổi loạn trong những trận đấu đầy kịch tính. Cho tới khi 18 tuổi, ông đã xuất hiện trong hơn 20 bộ phim và nổi tiếng nhất với vai diễn chính trong phim The Orphan.

Vào năm 12 tuổi, ông theo học tại La Salle, một trường Công giáo dành riêng cho nam. Các giáo viên nhận xét về Lý Tiểu Long rất tiêu cực: lười biếng, bướng bỉnh và hay nổi loạn.

Khi ấy, những học sinh Trung Quốc ở trường ông luôn tìm cách gây sự với các học sinh người Anh học tại trường King George V. Lý Tiểu Long là thủ lĩnh của một nhóm như vậy. Bắt nguồn từ những lời trêu chọc, xúc phạm, mọi thứ nhanh chóng leo thang thành bạo lực đến mức cảnh sát phải thường xuyên can thiệp.

Các cuộc điện thoại và việc cảnh sát đến nhà liên tục khiến cha Lý Tiểu Long, ông Tuyền vô cùng tức giận. Lý Tiểu Long bị phạt nhưng cũng không ngăn được ông tiếp tục việc đánh nhau này. Nhưng dần dần, ông tự hỏi bản thân, liệu mình có khả năng tự vệ nếu không có hội nhóm của mình và vũ khí? Chính nhờ suy nghĩ này, ông bắt đầu dấn thân vào võ thuật.

Dù đã được dạy Thái Cực Quyền một chút, những kỹ thuật trên có vẻ như ít hiệu quả trong đối kháng thật. Vì vậy, Lý Tiểu Long bắt đầu học Vịnh Xuân Quyền từ William Dương lúc 13 tuổi.

Ông tiến bộ rất nhanh chóng tới mức sau đó được sư phụ Dương giới thiệu bái sư Diệp Vấn. Ban đầu, Lý Tiểu Long chỉ hứng thú với các kỹ thuật đánh nhau đường phố, nhưng dần dần, dưới sự chỉ dạy của Diệp Vấn, ông dần nắm vững cái cốt lõi trong võ thuật như thiền định, thở và sự cân bằng.

Ông không chỉ phát triển về thể chất mà còn làm chủ được các cảm xúc tiêu cực. Tuy nhiên, ông vẫn là một kẻ chuyên gây rối tại trường, và ở tuổi 15, ông bị đuổi khỏi trường La Salle và phải học ở một trường khác, St. Francis Xavier.

Khi chuẩn bị tham gia vào giải đấu Boxing năm 1958 giữa trường St. Francis Xavier và King George V, Lý Tiểu Long tập luyện vô cùng hăng say. Ông dễ dàng tiến sâu vào các vòng trong. Ở trận cuối gặp Gary Elms, một võ sĩ đã bảo vệ chức vô địch suốt ba năm, Lý Tiểu Long đã dùng các kỹ thuật khóa để vô hiệu hóa các đòn, đồng thời tung một cú đánh hủy diệt ở hiệp thứ ba, qua đó giành chức vô địch. Thế nhưng, ông vẫn tiếp tục là một kẻ phiền nhiễu, lần này còn nghiêm trọng hơn khi phải có cảnh sát và giáo viên can thiệp.

Lần này, cả gia đình ông phải vào cuộc để tách Lý Tiểu Long khỏi ảnh hưởng xấu từ bạn bè bằng cách thúc giục ông quay trở lại Mỹ để trở thành công dân ở đây. Khi đó, trong túi ông chỉ có tổng cộng 115 đô la. Lý Tiểu Long khởi hành vào ngày 15 tháng Tư năm 1959 trên một con tàu.

Ông ở lại nhà một người bạn của cha mình, kiếm sống ít ỏi thông qua việc dạy nhảy. Trong những tháng đầu tiên ở San Francisco, Lý Tiểu Long gặp một vài võ sinh karate. Họ khuyến khích ông dạy Kung Fu nhưng có vẻ ông chưa thực sự sẵn sàng, cho tới vài tháng sau khi ông theo học tại trường trung học kỹ thuật Edison.

Khi bang Seattle tổ chức Ngày hội Văn hóa châu Á, các giáo viên ở trường có nhờ Lý Tiểu Long biểu diễn Kung Fu. Trong số các khán giả có ông James DeMille, cựu binh Mỹ từng vô địch Boxing hạng nặng. Lý Tiểu Long đã mời ông James lên thi đấu ngay tại đó. Ông James vô cùng bất ngờ với khả năng đỡ cũng như phản đòn vô cùng hiệu quả của huyền thoại võ thuật và có nhờ Lý Tiểu Long chỉ bảo.

Về phía mình, Lý Tiểu Long tiếp tục học lên đại học ở trường Đại học Washington. Ông duy trì tập luyện khoảng 40 giờ mỗi tuần, tự phát triển các kỹ thuật mới và học hỏi từ nhiều môn võ khác nhau để tạo nên một nghệ thuật chiến đấu hiệu quả nhất. Tháng 10 năm 1963, mới 22 tuổi, Lý Tiểu Long mở một học viện đào tạo võ thuật của riêng mình mang tên Jun Fan Gung Fu, rồi dần dần phát triển sang khu vực Oakland, California.

Lý Tiểu Long đóng cửa học viện cũ sau đó. Trước khi mở võ đường tại California, ông có tham gia vào giải Karate quốc tế tại Long Beach. Nơi đây cũng đánh dấu cuộc gặp định mệnh với học trò số một sau này của ông, Dan Inosanto.

Mọi việc trở nên rất thuận lợi cho Lý Tiểu Long và học viện mới. Ông cùng bà Linda Emery, bất chấp sự phản đối từ gia đình Linda, tổ chức một lễ cưới nhỏ vào ngày 17 tháng 8 năm 1964.

Lý Tiểu Long và James Lee giảng dạy cho các học viên thực sự nghiêm túc, say mê và duy trì võ đường Cửu Long Oakland. Đầu năm 1965, Wong Jack Man, một võ sư dạy Kung Fu truyền thống, vô cùng tức giận khi biết tin về võ đường của Lý Tiểu Long và quyết định thách đấu. Ai thua thì người đó sẽ phải đóng cửa lò võ.

Tuy nhiên, Lý Tiểu Long rất bình tĩnh trong trận đấu. Wong cố gắng tung những cú đá vào phút chót nhưng không thể làm nao núng ông. Sau một vài cú đấm ít lực, Wong định chuồn êm, tuy vậy bị Lý Tiểu Long đuổi theo và đấm vào đầu. Nhưng ông không thể tung một cú đấm kết liễu, và điều này khiến Lý Tiểu Long cảm thấy thất vọng. Trận đấu này đã khiến ông theo đuổi phương pháp tập luyện với cường độ rất cao đến hết đời mình.

Quay trở lại màn ảnh vào đầu tháng Hai năm 1965, Linda đã sinh cho ông một người con trai Brandon. Vào ngày 3 tháng Hai, ông được mời đến Hollywood thử vai lần đầu tiên. Tuy không được nhận vai ngay, ông được đề xuất một vai khác, Kato – phụ tá của Green Hornet trong một series TV.

Chương trình phát sóng vào ngày 9 tháng 9 năm 1966, lần đầu giới thiệu khán giả Mỹ môn Kung Fu nhưng không được đón nhận nồng nhiệt. Khán giả coi bộ phim quá viễn tưởng và giống với Batman nên nó bị dừng sản xuất sau 26 tập. Không có thêm vai mới nào cho Lý Tiểu Long, ông phải tìm đủ mọi cách để kiếm tiền trên các show truyền hình, và rồi lại quay trở lại dạy Kung Fu.

Trong quá trình luyện tập, Lý Tiểu Long bất ngờ tự khám phá ra các kỹ thuật mới và tạo nên Triệt Quyền Đạo. Tháng Hai năm 1967, ông mở võ đường thứ ba tại khu phố Tàu ở Los Angeles.

Học phí tại võ đường tăng lên nhanh chóng, từ 22 đô la một tháng, lên 50 đô la một giờ và dần dần lên tới 250 đô la một giờ. Ông có nhiều học sinh là các ngôi sao nổi tiếng, như là đạo diễn Roman Polanski, Steve McQueen, Lee Coburn, Kareem Abdul Jabbar, Chuck Norris, Joe Lewis và Mike Stone. Nhiều người trong số họ đạt được thành tựu lớn trong các giải đấu.

Ngày 19 tháng 4 năm 1969, bà Linda hạ sinh cô con gái Shannon. Nhưng vài tuần sau đó, ông bị chấn thương khi nâng tạ nặng. Bác sĩ khuyên ông nên ngừng tập luyện và không được dùng đòn đá. Ông nằm bất động trên giường ba tháng và bị trầm cảm nghiêm trọng. Phải tới tháng thứ sáu, Lý Tiểu Long mới bắt đầu quay lại với võ thuật.

Lúc này, ông tham gia vào một bộ phim có tên The Silent Flute. Khi trở lại Hồng Kông để đón mẹ đến Mỹ sống cùng, ông vô cùng sửng sốt với sự nổi tiếng của mình ở quê nhà. Bộ phim The Green Hornet là một thành công lớn khiến ông thành người hùng. Ông bị bủa vây bởi một loạt phóng viên và tham gia vào nhiều chương trình TV, khiến anh em nhà Shaw, hai nhân vật tiếng tăm trong làng giải trí Hương Cảng chú ý.

Tuy nhiên, ông từ chối lời đề nghị đóng phim của họ và ký hợp đồng với studio Raymond Chow of Golden Harvest, với mức thù lao 15.000 đô la cho hai phim. Lý Tiểu Long nhận vai trong The Big Boss, quay tại Bangkok với những điều kiện không thể nào tệ hơn: thiếu điều hòa, đồ ăn tươi cũng như ô nhiễm nước.

May mắn thay, bộ phim gây được tiếng vang vô cùng lớn vào tháng Mười năm 1971. Đám đông trở nên hỗn loạn khi cố gắng đuổi theo Lý Tiểu Long đang cố rời khỏi rạp chiếu. Trong 3 tuần, bộ phim thu được hơn 3 triệu đô la tại thị trường Hồng Kông, liên tiếp lập nhiều kỷ lục phòng vé. Bộ phim thứ hai Fists of Fury thậm chí còn thành công hơn và biến Lý Tiểu Long trở thành siêu sao.

Trở lại Mỹ, Lý Tiểu Long rất quan tâm tới một chương trình TV đang được sản xuất dưới cái tên The Warrior, để rồi thất vọng và sốc khi biết mình bị phân biệt đối xử. Bộ phim nói về một nhà sư Thiếu Lâm vừa trải qua phẫu thuật cấy ghép tại phía Tây nước Mỹ. Nhưng vai chính lại thuộc về diễn viên người Mỹ David Carradine, còn Lý Tiểu Long bị coi là quá “Trung Quốc’’ để nhận vai. Bộ phim sau đó được đặt tên lại là Kung Fu.

Không nản chí, ông tiếp tục sự nghiệp bằng một dự án do bản thân tự viết với cái tên The Way of the Dragon. Lý Tiểu Long quyết tâm tự thực hiện, từ sản xuất, đạo diễn, đóng vai, biên đạo, tìm địa điểm và diễn viên. Kinh phí thực hiện bộ phim khoảng 130.000 đô la, quay tại Rome. Một lần nữa, bộ phim mang tới thành công lớn, đạt 5.5 triệu đô la ở quê nhà ông.

Có lẽ ông sẽ tạm nghỉ nếu không biết rằng ngôi sao bóng rổ Kareem Abdul Jabbar ở Hồng Kông vào tháng Mười năm 1972. Ông hợp tác với học trò cũ của mình trong dự án tiếp theo, Game of Death. Sau khi quay khoảng 20 phút, Lý Tiểu Long được Warner Brothers để mắt tới. Anh em nhà Warners sẵn sàng trao quyền cho ông trong các cảnh quay hành động.

Bộ phim mới, với cái tên Enter the Dragon, dù tiếp tục mở ra trang mới cho sự nghiệp của ông, nhưng lại lấy đi của ngôi sao võ thuật rất nhiều sức lực. Lý Tiểu Long không thể ngủ ngon, sụt cân, da xám lại và bắt đầu có vẻ ốm yếu.

Sau khi hoàn thành quay phim, Lý Tiểu Long ngồi trong một căn phòng nhỏ vào ngày 10 tháng 5 năm 1973. Để đạt được sự tĩnh tâm, ông tắt điều hòa và ra phòng tắm rửa mặt. Tuy nhiên, ông bị đột quỵ, nôn, khó thở rồi được đưa tới bệnh viện. Ông được chẩn đoán bị sưng não nhưng rồi được xuất viện.

Đến chiều ngày 20 tháng 7 năm 1973, Lý Tiểu Long trong lúc đọc sách tầm 2 giờ chiều, Châu Văn Hoài, chủ studio Raymond Chow đến để bàn về ý tưởng cho kịch bản của Game of Death. Đầu giờ chiều, Lý Tiểu Long lái xe tới thăm Đinh Phối vì ông muốn mời cô đóng vai chính trong phim.

Tầm 7 giờ rưỡi, ông than phiền mình bị đau đầu và nằm nhờ trên giường cô. Cả hai dự định gặp Châu Văn Hoài tại nhà hàng cho bữa tối. Tuy nhiên khi Đinh Phối đến đánh thức Lý Tiểu Long dậy, mọi thứ đã quá muộn. Ông được chuyển ngay tới viện nhưng đã tử vong từ trước. Cả thế giới bàng hoàng.

Người đàn ông với cơ thể hoàn hảo nhất thế giới đã ra đi. Nhưng huyền thoại về Lý Tiểu Long mới chỉ bắt đầu.

Phúc Lương