“Gặp” Lý Tiểu Long trên đất Hồng Kông

Theo cuộc điều tra mới đây, giới trẻ Hồng Kông tôn vinh Lý Tiểu Long là nhân vật thần tượng số 1, xếp trên 2 “anh hùng” khác  đang hiện hữu giữa đời là Thành Long và David Beckham. Sức hút của một nhân vật đã qua đời như Lý còn mãnh liệt lắm…

Đại lộ điện ảnh Hồng Kông (khu Tshim Sha Tsui), nơi đặt bức tượng đồng của Lý Tiểu Long, cách Trung tâm Hồng Kông hơn 10 phút đi phà. Khi tôi hỏi anh tiếp tân khách sạn Renaissance Harbour (nơi tôi ăn nghỉ trong suốt thời gian công tác tại đây) về bức tượng đồng ấy và đường đến Đại Lộ, anh ta mở máy điện thoại di động và khoe bức ảnh chụp bên tượng Lý. Anh cười mà rằng: “Anh cũng là fan của Lý à?” rồi chỉ dẫn đường đi tận tình…

Rồng nhỏ giữa thời đại

Tôi dừng lại trên bia đá lịch sử giai đoạn thập niên 70. Trên ấy khắc rõ: “Đây là kỷ nguyên Bruce Lee (Lý Tiểu Long)”. Và hơn 30 năm sau, Lý Tiểu Long tiếp tục được Hồng Kông công nhận là “Ngôi sao thế kỷ” tại Liên hoan phim Kim Tượng HongKong lần thứ 24 (2005). Ngày 27-11-2005, đúng  kỷ niệm 65 năm ngày sinh Rồng nhỏ, tượng anh được khánh thành  trang trọng giữa lòng đại lộ. Trước đó 2 tháng, 57.000 fan hâm mộ Lý đã bỏ phiếu bầu chọn mẫu thiết kế trên internet và thống nhất theo mẫu Lý thủ thế kung-fu trong Tinh Võ Môn (năm 1972). Bức tượng đồng cao 2,5m này được chính phủ Hồng Kông chi 1,1 triệu đô la Hồng Kông (khoảng 85.000 USD).

Mộ Lý Tiểu Long nay ở tận Hoa Kỳ nhưng hôm nay anh đứng sừng sững nơi đây, ấm lòng đôi chút người Hồng Kông. Điện ảnh Hồng Kông đang loay hoay tìm lối đi mới cho mình. Họ đang rất cần 1 nhân vật huyền thoại để tái sinh điện ảnh Hồng Kông như anh…

Một chân dung đầy mâu thuẫn

Năm 1959, 1 chàng trai từ Hồng Kông đến Mỹ, có tham vọng như tài tử  John Wayne, James Dean thuở nào. Ở Mỹ, nơi người Hoa vẫn chấp nhận các công việc rập khuôn như hầu bàn, công nhân đường sắt… thì Lý Tiểu Long đã trang bị đầy đủ cho mình kinh nghiệm võ thuật và một thân hình cơ bắp. Anh  được xem là ông thánh của nghệ thuật thể hình, những phương pháp tập luyện của anh hiện nay vẫn được hàng triệu người áp dụng…

Anh sinh vội tại bệnh viện San Francisco bởi cha ông, một nghệ sĩ nhạc kịch Trung Hoa đang có chuyến lưu diễn tại đó. Sự ra đời như thế quả t chẳng hứa hẹn đây sẽ là anh hùng thời đại. Chưa hết, Lý có một  tinh hoàn bị tật bẩm sinh (thòng xuống quá mức bình thường). Mẹ anh (một người Hoa, lai Đức) còn phải xỏ lỗ tai cho Lý để ngăn ngừa ma quỷ “thì thầm” với con trai mình.

Trở về Hồng Kông sau khi tham gia 1 vai diễn nhỏ lúc… 3 tháng tuổi, Lý đóng tiếp khoảng 20 bộ phim nữa và rất ít khi đi học.

Anh bị sốt vàng da, còn bị bệnh mộng du hoành hành hàng đêm. Thằng bé yếu ớt mà hiếu động lắm. Nhóc có biệt danh là “con lật đật” vì hiếu động đến mức nếu hôm nào cậu ta chui vô mùng đọc sách (sở thích số 1) thì y như rằng bố mẹ cậu bảo: “Chết, thằng nhỏ bệnh rồi”. Đọc sách nhiều, Lý bị cận thị rất nặng (sau này phải đeo contact lens). Lý còn là thành viên của nhóm du đãng học đường. Trong cặp cậu lúc nào cũng có sẵn côn và dây xích, đồng phục không biết may bao nhiêu bộ mỗi năm vì ngày nào đi học về cũng bị rách nát và… nhuốm đầy máu. Băng du đãng này nhỏ thôi nhưng gây đủ nhiều phiền toái cho mọi người. Sau khi người ta đồn rằng Lý đã gây thương tích cho một quý tử của Hội Tam Hoàng, mẹ Lý sợ hãi đưa anh trở lại Mỹ trước khi Lý tròn 18 tuổi để bảo toàn tính mạng.

Lý đến Seattle và ở tại nhà hàng của một người bạn cha anh. Ở đấy, Lý dạy Vịnh Xuân, môn võ mà anh thuần thục lúc còn ở Hồng Kông.

Năm 1964, Lý, một người vô danh, xuất hiện tại giải VĐ võ thuật Long Beach và từ đó, anh không  vô danh nữa. Ngay sau đó, Lý được mời vào vai Kato trong phim The Green Hornet, phim truyền hình trong 2 năm 66-67. Từ đó, anh có thêm 1 nhóm đồ đệ rất danh tiếng:  Steve McQueen, James Coburn và Kareem Abdul-Jabbar.

Họ là những học trò đầu tiên của  Triệt Quyền Đạo (Jeet Kune Do), do anh sáng lập. Thời điểm này người ta rất nghi vấn về anh. Anh dùng nhiều vitamin, nhân sâm và thậm chí là các chất kích thích bí ẩn. ” Sức mạnh tiềm ẩn của Lý lẽ nào có được từ những  hoá chất này?”  Các nhà nghiên cứu sau naỳ nhiều lần đặt câu hỏi trên. Ngày nay, người ta tạm thời chấp nhận kết luận: “Lý chết vì quá mẫn cảm với thuốc” – viên thuốc an thần oan nghiệt mà diễn viên gợi cảm Đinh Phối đã trao cho anh ngày 20-7-1973. Bên cạnh hình ảnh của một người hiếu chiến (đến mức côn đồ), Rồng nhỏ lại là người rất  mê văn chương, am hiểu triết học và cực kỳ lãng mạn qua những vần thơ dung dị, thể hiện tình yêu con người và thiên nhiên. Lý thừa sức lãng mạn hóa các mối tình của mình qua những vũ điệu chachacha cháy bổng và sự thông hiểu triết lý Đông Tây kim cổ…

Người cách tân võ thuật điện ảnh

Dẫu rất sẵn sàng nắm vững đặc điểm con người và văn hóa Mỹ nhưng anh không thể trở thành người của Hollywood. Lý quay lại Hồng Kông làm phim. Ngày nay, mọi bộ phim có cảnh chiến đấu ác liệt đều có thể tìm thấy lại trong phim của Lý. Dẫu bây giờ có xem những xuất phẩm điện ảnh như Matrix, bạn cũng không thể thấy nó đẹp, dữ dội và thật bằng phim của anh. Anh lao vào không trung đá cùng lúc 2 tên vô lại trong lúc vẫn dùng tay đấm gạ ngục 2 tên nữa. Nên biết rằng, ngoài ống kính phim trường, Lý có thể thực hiện được điều đó. Bởi Lý có thực chiến (tuổi thơ dữ dội trên đất Hồng Kông đã chứng minh điều đó) và một tinh thần hăng say luyện tập võ thuật cả đời.

Trong những phim của mình, anh luôn xây dựng mình là 1 con người bé nhỏ. Và vì thế, anh đại diện cho người Hoa đấu lại sự xâm lăng của Nhật (Tinh Võ Môn) hay đại diện cho tầng lớp người cô thế, chống lại  tập đoàn buôn lậu thuốc phiện (Đường Sơn đại Huynh). Vì nhiều hoàn cảnh, có lúc anh đối mặt với cả trăm kẻ thù và triệt hạ dễ dàng  trong các tình huống mặt đối mặt. Lý là người đầu tiên đưa côn nhị khúc lên màn ảnh và tiếng mèo tru theo từng thế võ là đặc tính không thể lầm lẫn ai khác được. Mô típ phim của anh vẫn theo truyền thống: Lý giết người để trả thù và anh cũng phải bị trừng phạt (bằng cái chết sớm)???

Mỗi bộ phim ra đời của Lý đều tự phá kỷ lục về doanh thu: Phim sau phá kỷ lục phim trước. Lần lượt là Đường Sơn Đại Huynh, Tinh Võ Môn, Mãnh long Quá Giang, Long Tranh Hổ Đấu…  Trong danh sách 10 phim võ thuật hay nhất thế kỷ 20 thì  Tinh Võ Môn và Long Tranh Hổ Đấu  đã chiếm ngôi quán quân và… á quân.  Kể từ năm 1973, sau khi Lý mất và Long Tranh Hổ Đấu mới trình chiếu, chính nó tạo ra nền công nghiệp sản xuất phim võ thuật  toàn cầu. Những năm 1970, giới trẻ lao vào luyện võ nhiều nhất vì hội chứng Lý Tiểu Long. Năm 1970-1975, điện ảnh thế giới gọi đó là kỷ nguyên của Lý Tiểu Long.

Trong bài tiểu luận triết học khi theo học ngành triết tại ĐH Washington, Lý đã viết về thuyết mặt trăng trong nước như sau: “… khi trăng lên, nước không mất thời gian  để “bắt” hình ảnh của trăng và thậm chí khi một giọt nước nhỏ nhất tan ra, mặt trăng cũng không mất thời gian để “thả” sự phản chiếu vào. Mặt trăng không có chủ ý làm việc này và nước  cũng chẳng chủ tâm lấy hình ảnh của trăng. Nhưng sự việc vẫn tiến hành là bởi số lượng của nước và của mặt trăng nhiều bằng nhau. và khi nước chứng minh được độ sáng của trăng thì trăng cũng minh chứng lại được sự thuần khiết của nước”. Ngày nay, với luận thuyết này, người hâm mộ điện ảnh đã ví von, Lý và võ thuật điện ảnh như mặt trăng và nước. Cả hai soi rọi ánh sáng cho nhau, Lý nâng tầm võ thuật điện ảnh và cũng qua điện ảnh, Lý trở thành 1 huyền thoại bất tử…

Một con người đầy mâu thuẫn: kiêu ngạo, ưa khoe mã, tuổi thơ tội lỗi đầy mình nhưng cũng góp công rất lớn vào sự nghiệp điện ảnh thế giới. Cái chết vì quá mẫn cảm với thuốc của Lý chỉ diễn ra theo tỷ lệ 1 tỷ người thì chỉ có 1. Mà tại sao lại rơi vào Rồng nhỏ? Đơn giản thôi: Trong 1 tỷ người trên trái đất may mắn cũng chỉ có thể tìm được 1 người như anh.

Hiếu Dân