Kỹ nghệ chế tác vũ khí nói chung của người Việt bắt đầu phát triển từ thời Đông Sơn – thời thịnh trị của đồ đồng và người Việt đã bắt đầu nắm được các kỹ thuật luyện kim cơ bản, đặt nền móng vững chắc cho kỹ thuật chế tác vũ khí sau này.
Kiếm thuật Trung Hoa và bí mật đằng sau đường kiếm “ảo như phim”
Fan kiếm thuật nên xem phim gì
Trong hàng ngàn năm lịch sử, kiếm Việt nói riêng và các vũ khí nói chung vừa chịu ảnh hưởng nhiều từ các nền văn hóa lân cận như Trung Hoa, Chăm Pa, Xiêm, Nhật Bản…
Sau thời đất nước ta bị giặc Tàu đô hộ thì kỹ thuật đúc trống đống Đông Sơn bị thất truyền, và kỹ thuật đúc kiếm cũng bị mai một theo. Đến nay chúng ta không thể biết làm sao cha ông ta đúc được những trống đồng với kỹ thuật cực kỹ tinh xảo và khi gióng lên thì tiếng trống làm kinh hồn giặc Bắc, và những loại binh khí cổ truyền của người Việt cổ như kiếm, búa, lao, tên, nỏ chỉ còn lưu lại trong huyền sử thời Hùng Vương cũng như nỏ thần An Dương Vương…
Vào các thời đại Đinh, Lê, Lý, Trần (968-1400), kiếm đã được sử dụng rộng rãi trong quân đội, nhưng rất tiếc chúng ta không có nhiều tài liệu còn lưu lại để biết được hình dạng kiếm và cách luyện kiếm vào các thời này.
Đến thời Hậu Lê chúng ta có truyền thuyết rùa thần dâng kiếm cho Lê Lợi và khi cuộc kháng chiến chống Minh thành công, Lê Lợi đã hoàn trả kiếm cho rùa thần và ngày nay chúng ta có hồ Hoàn kiếm ở Hà Nội.
Đến thời Chúa Nguyễn và hai nhà Nguyễn sau này (Nguyễn Huệ và Nguyễn Ánh), đất nước ta là ngã ba thông thương giữa các nước qua ngã cửa biển Hội An, cũng như có cuộc chiến tranh với Xiêmla, Tàu và Pháp, nên tại Việt Nam đã xuất hiện nhiều loại kiếm với hình dạng khác nhau: loại lưỡi cong, cán dài và cong như kiếm Puma, Thái lan, loại lưỡi cong có phần che tay tròn như kiếm Nhật loại lưỡi thẳng, bản mỏng có hai lưỡi bén như kiếm Tàu, loại lưỡi cong, chuôi kiếm hình chữ D như kiếm Pháp.
Nói tóm lại, sau thời kỳ bị giặc Tàu đô hộ đến nay, kiếm Việt Nam không có hình dáng nhất định với những nét đặc thù mang đậm bản sắc của dân Việt. Mà hình dáng của kiếm Việt thay đổ tùy thời, tùy theo ảnh hưởng của ngoại bang, lân bang. Kỹ thuật đúc kiếm, luyện kiếm của dân Việt bị mai một không mấy ai biết đến. Tuy kiếm được sử dụng rộng rãi trong quân đội Việt từ xưa cho đến cuối thế kỷ 19 khi nhà Nguyễn chấm dứt, nhưng kiếm Việt không tạo nổi thành một trường phái Kiếm đạo như Kendo, Iaido của Kiếm Nhật hay Fencing của kiếm thuật Tây phương đã được đưa vào Olympic.
Ngày nay môn kiếm vẫn được dạy trong các võ phái khác nhau của võ Việt Nam nhưng mang nặng tính chất “giữ gìn văn hóa” hơn là thực dụng. Các bài kiếm được dạy theo lối truyền khẩu nhiều nên không thể tránh khỏi tình trạng “tam sao thất bản”. Người học kiếm muốn đạt đến cái “đạo” của kiếm cảm thấy một chân trời qúa xa để hướng đến. Nói một vấn đề đơn giản, chỉ muốn chế tạo một thanh kiếm đúng kiểu Việt nam cũng gặp một …trời câu hỏi không biết đường giải đáp.
Phạm Vũ
