Hơn 20 năm trước, nhờ phim “Thiếu Lâm Tự”, Lý Liên Kiệt đã nổi danh khắp Trung Hoa, vào thời điểm mở ra trước mắt anh là một khung trời rộng mở, đợi anh dùng những đòn quyền cước trẻ trung đi chinh phục nó. Lúc đó anh không thể nghĩ được rằng sau bao nhiêu năm thăng trầm, việc mà anh muốn làm thật sự chỉ mới được bắt đầu. Sau đây là bài phỏng vấn của nhà báo Dương Lan với ngôi sao võ thuật Lý Liên Kiệt tại Bắc Kinh qua phần dịch của nghệ sĩ, biên đạo múa Tạ Thùy Chi – một người bạn của VoThuat.vn đã nhiều năm học tập và công tác tại Trung Quốc…
Trước khi phim “Hoắc Nguyên Giáp” được công chiếu, Lý Liên Kiệt đã tuyên bố đây sẽ là tác phẩm điện ảnh cuối cùng của mình. Thế nhưng, sau khi bộ phim xuống rạp, chúng ta lại ngay lập tức nghe thấy một loạt những thông tin liên quan tác phẩm điện ảnh mới của anh sau đó. Đầu tiên là phim hợp tác với Lưu Đức Hoa và Kim Thành Vũ “Đầu danh Trạng”. Sau đó là một bộ phim của Hollywood do anh đóng vai chính mang tên “Rogue” và tâm điểm được mọi người chú ý, quan tâm nhất năm 2007, chính là việc anh hợp tác cùng Thành Long cho ra đời tác phẩm điện ảnh mang tên “ Vua Kungfu”. Đối với những việc trên, Lý Liên Kiệt có lời giải thích riêng của mình.
Dương Lan: Sau những thông tin anh sẽ rút lui sau bộ phim “ Hoắc Nguyên Giáp” mà giờ đây vẫn có những tác phẩm điện ảnh có sự tham gia của anh, vậy rốt cuộc hiện giờ anh đang thu dọn lại cục diện của mình hay là đang tiếp tục đẩy mạnh tiến lên thế?
Lý Liên Kiệt: Thực ra đây đúng là do tôi tự nói ra, tôi nói đây là tác phẩm điện ảnh võ thuật cuối cùng của tôi. Tất nhiên khi mỗi người nghe thấy thông tin này, mỗi người đều có cách lý giải khác nhau. Đối với tôi, khi từ nhỏ tôi không biết vì lý do nào nhưng rất thích luyện võ công, sau đó vì đóng phim tôi phát hiện võ thuật có thể thông qua điện ảnh để truyền bá đến thế giới bên ngoài văn hóa của Trung Quốc. Mãi như thế, vô hình chung tôi đã tự tạo áp lực cho mình phải phổ biến văn hóa Trung Quốc. Tất nhiên cũng không phủ định khi có những lý do bên cạnh đó như tôi muốn nổi tiếng, tôi muốn kiếm tiền…nhưng mà đồng thời vô hình chung tôi thấy mình có nghĩa vụ phải phổ biến rộng rãi võ thuật. Có Olympic, có Asian Games.v.v.. không ngừng vì cái lý tưởng này của mình, không hề có một ai cho tôi áp lực là mình đang gánh lấy trách nhiệm này.
Cho đến “ Hoắc Nguyên Giáp”, tôi muốn vẽ nên một dấu chấm, vì tôi nhận thấy con người đến tuổi 40 cần có một sự chuyển hướng. Tôi muốn đặt những gánh nặng của cuộc đời mình xuống, cho nên tôi phải chọn cho mình một tác phẩm điện ảnh, để võ thuật trên tứ chi, trên cơ thể, hay những định nghĩa trên phương diện võ công và những định nghĩa của kỹ thuật, cộng với việc vì sao tôi luyện võ thuật, nhân là gì, đạo đức là gì, hay trình độ cao nhất của võ thuật chân chính là gì; đều có thể thông qua một tác phẩm điện ảnh miêu tả (lột tả) nên những điều đó.
Rồi sau khi đã miêu tả hết, cá nhân tôi đối với võ thuật coi như đã để lại một dấu chấm. Đây xem như sự đồng tình của tôi với võ thuật, sự nhận thức một đời của tôi với võ thuật đã chấm dứt, tôi không còn có gánh nặng nào nữa. Bởi vì lúc đó tôi đã tự đặt ra cho mình một mục tiêu mới cho nửa quãng đường đời sau này.
Dương Lan: Mục tiêu mới đó là gì?
Lý Liên Kiệt: Tôi cảm thấy võ thuật có thể làm con người ta khỏe mạnh, có thể học được từ trong đó đạo lý làm người và rất nhiều thứ khác. Vậy thì điều tôi muốn làm sau đây là phổ biến phát triển về phương diện tâm linh, vì tôi thấy con người có hai thứ, một là cơ thể, còn lại là nội tâm – thế giới tinh thần. Làm sao để có thể từ thế giới tinh thần đó đi phổ biến một phương pháp giúp người người vui vẻ hạnh phúc.
Dương Lan: Anh muốn trở thành một vị nhất đại tông sư chăng?
Lý Liên Kiệt: Không, không, tôi không dám.
Dương Lan: Vậy cho nên tuổi 40 đối với anh là một điểm rất quan trọng trong cuộc đời, cho nên bây giờ anh vẫn đang làm các tác phẩm điện ảnh nhưng sẽ không còn có trên mình những gánh nặng, những sứ mệnh như trước đây nữa?
Lý Liên Kiệt: Đúng vậy. Thực ra tất cả chúng ta, mỗi người có lẽ đều có một trải nghiệm như việc khi có một số thứ được xem là công việc vì đó điều bắt buộc phải làm, và cũng sẽ có những thứ là việc mà mình yêu thích, ví như tôi không cần ngủ mà để dành thời gian để nghĩ về điều đó thôi tôi cũng làm. Thì đó là hai tâm trạng khác nhau. Tôi sẽ vẫn rất chuyên nghiệp để làm tốt vai trò diễn viên, để cùng với những nhà đầu tư đã mời tôi và làm nên những công việc nghệ thuật chuyên nghiệp. Nhưng trong tim tôi, sẽ dành nhiều thời gian hơn để thực hiện những kế hoạch trong tương lai của mình.
Sau 40 tuổi, tôi không muốn đi từ điểm xuất phát “ tôi là trung tâm” nữa, mà thay vào đó là “ tôi có thể làm gì cho xã hội”. Bởi vì tôi không cần gì nữa như sự nổi tiếng, tiền bạc, lợi ích; tất cả những điều đó, khi bạn thật sự đã suy nghĩ thông suốt về vận mệnh hay cuộc đời của con người, thì ở một giai đoạn bất kỳ bạn sẽ cảm thấy mình đã có thể đặt xuống nhiều thứ.
Dương Lan: Có chuyện gì khiến anh sau 40 tuổi đã nghĩ thông suốt những điều như thế?
Lý Liên Kiệt: Lúc tôi thật sự bắt đầu suy nghĩ là lúc tôi 36 tuổi, năm 1997, khi mọi thứ đều rất bình yên.
Tôi học võ thuật từ bé, tôi rất thích, mặc dù trình độ văn hóa của tôi không cao, chỉ là lớp 1 ( cười). Nhưng tôi rất thích dùng góc nhìn Âm-Dương đi nhìn thế giới. Âm-Dương có Nam-Nữ, có Bố-Mẹ, có Thầy-Trò, Người Mỹ-Người Trung Quốc.v.v..; Khi mọi người đều đứng trên lập trường khác nhau của bản thân, thì sẽ có những tư duy khác nhau. Khi bạn miễn cưỡng đưa tư duy của mình ghép vào người khác thì sẽ có mâu thuẫn, còn khi mọi người đều cùng đứng với nhau thì sẽ hài hòa ( hòa hợp) hơn. Do đó tôi biết được cảm giác của song phương là như thế nào, từ khái niệm được tạo nên từ trong Âm-Dương, bạn có thể hiểu được kết cấu của cả thế giới, bao gồm cả chính trị, quân sự, vì sao anh ta thích ăn đồ Tây, vì sao anh ta thích ăn đồ Trung Quốc; người Trung Quốc rất kiêu hãnh, người Mỹ cũng rất kiêu hãnh; vì sao thế giới quan của hai người đó không giống nhau .v.v..
Nhưng đó cũng là tương đối thôi, thế giới của chúng ta sống trong sự tương đối. Vậy khi ham muốn của tôi ngày không ngừng mở rộng, như mong muốn mua cho mẹ mình một cái đồng hồ, rồi mua một cái máy giặt, mua tivi màu 20 inch, rồi mua nhà và sau đó là mua gì nữa.v.v.. ham muốn của bạn không ngừng được tạo nên và khi bạn có danh, có lợi, tức là khi bạn đang không ngừng tiến về phía trước thì một lúc nào đó bạn chợt thấy hoang mang, vì lúc đó bạn tiếp xúc với những con người xã hội khác hoàn toàn. Khi đó, bên cạnh tôi là những triệu phú, thậm chí là cả tỷ phú, tôi thấy cuộc sống của họ vẫn có những niềm khúc mắc trăn trở, vẫn không thấy vui vẻ. Trong khi đó mong ước của tôi là nếu có tiền thì có thể giải quyết được tất cả mọi thứ, vậy mà họ có nhiều tiền như vậy vẫn phải lo lắng cho con cái, lo lắng cho hôn nhân của họ, lo lắng cho sự nghiệp to lớn của họ. Từ đó, tôi suy nghĩ và phát hiện ra rằng hóa ra đó chỉ là sự khác nhau về khối lượng còn bản chất không thay đổi. Một người bình thường lo lắng vì mấy nghìn (tệ) sinh hoạt phí một tháng và cũng sẽ có những người lo lắng vì mấy vạn(tệ) hoặc triệu (tệ), hoặc những người phải lo lắng với con số to gấp trăm, nghìn lần như thế nữa. Nói chung tất cả đều có sự lo lắng, chỉ là khối lượng có sự thay đổi còn bản chất của sự đau khổ và niềm vui không hề thay đổi. Mà niềm vui ở đây chỉ là sự tương đối thôi, chứ không phải là vĩnh viễn.
Dương Lan: Anh thấy trong cuộc đời của mình, những cảnh ngộ khó khăn nào là quan trọng nhất đối với anh?
Lý Liên Kiệt: Năm tôi 19 tuổi, lần đầu tôi mới quay xong “Thiếu Lâm Tự” và trong một lần luyện tập chân tôi đã bị chấn thương nặng, đứt 3 sợi gân và gãy xương chân. Lúc đó tôi đã trải qua 7 tiếng làm phẫu thuật và khi hỏi bác sĩ, ông nói tôi chỉ đảm bảo anh có thể đi lại, còn chắc chắn anh không thể làm những động tác mạnh của võ thuật nữa. Và lúc đó, chỉ mới 19 tuổi, tôi không biết làm gì khác ngoài ôm mặt khóc, nghĩ đến việc kết thúc cuộc đời võ thuật của mình và một tương lai không biết có thể làm được gì khác, lúc đó thật sự tôi rất suy sụp.
Dương Lan: Lúc đó anh có nghĩ trong tương lai mình có thể làm được gì nếu như không thể luyện võ được nữa?
Lý Liên Kiệt: Lúc đó tôi chỉ nghĩ không biết mình có đóng phim được tiếp không, vì tôi mới đóng phim xong lần đầu tiên, tôi rất yêu thích điện ảnh và lo sợ vì chấn thương công ty sẽ không muốn hợp tác với mình nữa.
Ngay sau thời gian đó “Thiếu Lâm Tự” bắt đầu được trình chiếu và tôi đến Hongkong làm công tác tuyên truyền cho phim. Ban tổ chức sắp xếp cho tôi đóng vai trò như một vị nhất đại tông sư, ngồi xem những người bên cạnh luyện tập như trong phim vậy, để tôi không phải làm gì, bởi thực chất tôi không thể làm gì được.
Thế nhưng hiệu quả từ bộ phim đã làm chấn động đến tất cả mọi người. Ai ai cũng dùng một đôi mắt ngưỡng mộ nhìn vào một thần đồng võ thuật, hay một người có võ thuật siêu phàm để nhìn vào tôi, đến lúc đó tôi càng cảm thấy đau buồn và sợ hãi.
Dương Lan: Bởi vì anh là người biết rõ rằng tất cả những thứ đang xảy ra trước mắt có thể sẽ biến mất ngay lập tức.
Lý Liên Kiệt: Đúng thế, tôi không biết bằng cách nào mình lại có thể biểu diễn võ thuật và đóng phim như đã làm được với “Thiếu Lâm Tự”. Do đó tôi đã đi hỏi bác sĩ nếu tôi vẫn tiếp tục luyện võ thuật thì sao? Bác sĩ nói “Sẽ có thể tiếp tục đứt gân”; “ Vậy đứt gân thì sao?”; “ Thì lại nối vào”. Tôi lại hỏi “ Thế lại đứt?” ; “ Khi gân của anh bị đứt quá ngắn thì không thể nối được nữa”; và khi đó thì tôi sẽ bị tàn phế. Thực ra lúc đó tôi đã được nhà nước cấp giấy chứng nhận cấp độ 3 cho người tàn tật.
Và đó là lần đầu tiên trong đời tôi chịu sự đau khổ chấn thương trên cơ thể dẫn đến sự đả kích vào tinh thần.
Dương Lan: Trong suốt quá trình luyện võ và đóng phim chắc cũng đã không ít lần anh gặp phải những hoàn cảnh mà có cảm giác bại trận nghiêm trọng như thế này?
Lý Liên Kiệt: Khi đang quay “ Hoắc Nguyên Giáp” vì một lúc sơ ý, tôi đã từ trên độ cao 4m rơi xuống đất. Lúc đó tôi thấy mình trong một trạng thái rất mơ hồ và không hiểu đã tiếp đất như thế nào, sau đấy tôi thấy hình như không có việc gì xảy ra cả nên tiếp tục đứng dậy. Như tất cả những người có kinh nghiệm trong các kỹ thuật hành động đều biết, ở trường hợp như vậy nếu người lúc đó hơi nghiêng một chút có thể sẽ bị gãy cổ, hoặc nhẹ nhất cũng là gãy chân. Vậy mà tôi thật may mắn không bị chấn thương nặng nào, thậm chí không bị làm sao cả, chỉ hơi đau nhức tí thôi nên tôi đã cho qua việc này. Thế nhưng tôi đã không hiểu rõ bản thân và nhận ra rằng thực chất tôi đã bị nội thương. Cú ngã đó đã chấn động vào bên trong, khiến tôi bị ứ máu.
Trong thời gian dài, tôi luôn có thói quen đến Tứ Xuyên, Thanh Hải hoặc Tây Tạng mỗi lần trước hoặc sau khi quay phim, đi để cho bản thân được thanh tịnh một chút, cho nên sau khi quay hình xong là tôi lên đường đi ngay. Lần đi lại Tây Tạng đó, khi ở trên độ cao hơn 1500m được 3 ngày, tôi đột nhiên bị phản ứng độ cao. Hoàn toàn thở gấp, không đủ dưỡng khí để thở. Hóa ra lúc đó hiện tượng ứ máu ở bên trong cơ thể của tôi mới phát ra, tạo nên sự thay đổi của các cơ quan bên trong, khiến tôi ngày càng thở gấp. Nhưng nhờ vào sự rèn luyện của bản thân từ trước đến giờ khi cận kề đối mặt với cái chết, tôi cảm nhận được ngay rằng mình không ổn rồi, sắp có sự cố xảy ra. Bởi nhiều khi đang đóng phim, tôi bị đánh ngất đi, thì cái cảm giác trước khi bị ngất đi ấy, khiến tôi nhận ra ngay mình đang trong tình trạng như thế nào. Hoặc cảm giác đôi chân bị tê liệt, hay toàn thân không còn tự điều khiển được nữa, thì chắc chắn có vấn đề nghiêm trọng rồi. Lúc đó tôi nghĩ phải di chuyển xuống núi thật nhanh, mặc dù tất cả chúng tôi lúc đó đều biết rõ để đi đến nơi có đủ dưỡng khí ít nhất cũng phải mất 3 tiếng. Và vừa di chuyển xuống một cách chậm rãi, tôi ngày càng thở một cách gấp hơn, ngắn hơn. Và trong suốt quá trình đó tôi đã suy nghĩ đến rất nhiều vấn đề.
Dương Lan: Lúc đó điều anh nghĩ đến nhiều nhất là gì?
Lý Liên Kiệt: Tôi nghĩ đến cách đây 3 tiếng đồng hồ có dưỡng khí cho mình, dưỡng khí đó 10 nhân dân tệ. Nếu bây giờ có một người cầm đến trước mặt tôi, tôi sẽ cho người đó 10.000.000 nhân dân tệ để đổi lấy sự sống. Đó là tiền bạc và sự sống…
Dương Lan: Đến lúc này mà anh còn nghĩ đến những điều đó sao?
Lý Liên Kiệt: Bởi vì đó là những gì thuộc về tu luyện. Có thể bạn không hiểu, nhưng trước đây tôi đã đi học tu luyện chuyên sâu về việc “Đối mặt với cái chết như thế nào”.
Dương Lan: Điều này đối với chúng tôi có lẽ quá bí ẩn.
Lý Liên Kiệt: Không có gì bí ẩn cả, để tôi giải thích cho bạn, chúng ta phải đi tìm hiểu cái chết. Đối với người Trung Quốc thì điều này thật không tốt lành, sao anh lại đi nói về chuyện này .v.v..Nhưng bởi vì bạn hiểu thế nào là cái chết, bạn mới thật sự quý sự sống trong mỗi một ngày. Chúng ta vẫn luôn thường xuyên được thấy trong phim ảnh, phim truyền hình, khi một ai đó ra đi, chúng ta mới bắt đầu hối hận vì đã không làm cái này cho người đó, hoặc ai đó muốn một điều gì đó ở ta mà ta không đã không làm.v.v..Có rất nhiều sự hối hận và nuối tiếc. Nhưng nếu bạn đã hiểu, bất kể bạn có tiền, bất kể bạn có hay không, hay bạn là vĩ nhân, là hoàng đế, có sự sống thì đều sẽ có sự kết thúc. Vậy tại sao chúng ta không đi tìm hiểu sự kết thúc đó, để rồi bất cứ thời gian nào trong mỗi ngày đều có thể đi hết đến bước cuối cùng. Mà đã là như thế thì mỗi ngày còn sống của tôi sẽ rất quý trọng khi được chung sống với người thân, rất quý trọng những thời gian khi được làm việc, được cống hiến…
Dương Lan: Tôi phát hiện nụ cười của anh bây giờ rất hiền hòa, hơn cả nụ cười của một ông lão (cười)
Lý Liên Kiệt: (cười) Tôi chỉ thấy rằng mỗi ngày đều sống như ngày cuối cùng, đây là một cách tu luyện của tâm trạng.
Dương Lan: Chúng ta quay lại vấn đề lúc nãy anh nói về việc di chuyển xuống núi nhé. Vậy là trong lúc hơi thở của anh ngày càng ngắn đi và gấp hơn thì anh đã suy nghĩ đến những việc mà anh đã nói?
Lý Liên Kiệt: Đúng thế, là những vẫn đề về sự sống như bạn nói, cho nên bạn sẽ càng vững tâm trong việc mình quyết định cần phải bỏ lại (đặt xuống) một số thứ, bởi vì bạn biết rằng khi mình ra đi thì mọi chuyện cũng như vậy thôi. Nếu như bạn không thể bỏ lại (đặt xuống) những việc như : “Ôi!Tiền để dành cho con chưa gửi đủ”; “Căn nhà này làm sao đây?”; “ Lợi nhuận của bộ phim này giao cho ai?” … Bạn sẽ mang theo rât nhiều nuối tiếc và những điều không yên.
Dương Lan: Lúc đó anh không nghĩ đến những vấn đề đó sao?
Lý Liên Kiệt: Những thứ này tôi đã tu (luyện) rồi. Tôi đã bỏ lại từ rất sớm, cho nên tôi rất tôn trọng gia đình, tôi đã giao toàn bộ sự phiền não cho vợ tôi rồi. (Cười) Tôi không còn sự phiền muộn nào nữa.
Dương Lan: Ô, hóa ra anh rất xấu tính. Anh không còn sự phiền muộn nữa, toàn bộ tiền bạc là vợ anh quản lý hết. Cho nên vợ anh có nhiều nỗi lo lắng, phiền muộn?
Lý Liên Kiệt: Đúng thế, đó thật sự là sự phiền muộn, những nỗi lo âu.
Năm 1989, Lý Liên Kiệt và vợ mình Lợi Trí quen biết nhau khi cùng tham gia đóng phim “Long hành thiên hạ”, sau 10 năm yêu nhau, hai người đã đăng ký kết hôn tại Los Angeles năm 1999. Từ đó, Lợi Trí dần dần đi ra khỏi ánh hào quang của vương miện Hoa hậu Á Châu, hoàn toàn rút khỏi giới giải trí. Thực sự trở thành người phụ nữ đằng sau lưng Lý Liên Kiệt.
Lý Liên Kiệt: Cô ấy biết rằng đây là mồ hôi nước mắt của chồng mình, nên làm như thế nào để gìn giữ, làm thế nào để không mất giá, khi có lời thì như thế nào, khi không có lời thì làm thế nào, hay đầu tư cho cái gì thì không quá mạo hiểm.v.v..
Dương Lan: Anh ích kỷ quá đấy.
Lý Liên Kiệt: Đây không phải là ích kỷ. Cùng một lúc nếu nhìn từ góc độ khác, một người phụ nữ cần có cảm giác an toàn. Có một gia đình với hôn nhân bền vững, vì hôn nhân cũng phải vun đắp mà, cần công sức của cả hai bên. Vậy tôi đã bỏ ra công sức triệt để, tôi tự đoạn tuyệt hết tất cả đường rút của chính mình.
Dương Lan: Ý anh là anh rất an toàn?
Lý Liên Kiệt: Đúng thế.
Dương Lan: Vậy thì đã là phụ nữ thì không thể không yêu anh rồi (cười)!
Lý Liên Kiệt: À, cái này thì cũng không phải, cũng không hẳn là thế. Tiền bạc không phải là tất cả, còn phải nói đến mục tiêu cuộc sống tương đồng nữa. Ví dụ như anh đã đưa hết tiền cho cô ấy, nhưng anh cũng không ngừng quyên tiền từ thiện, nếu gia đình không hòa hợp, cô ấy không muốn đưa cho anh thì đó cũng đã là một vấn đề. Mặc dù tôi đã có rất nhiều lần làm như thế, nhưng tất cả những lúc như vậy, chỉ cần tôi nói muốn làm gì thì cô ấy đều không thắc mắc và chỉ lấy ra đưa cho tôi thôi. Điều này cần sự kết nối của hai tâm hồn, và có sự tương đồng về cách nhìn vào sự sống.
Tạ Thùy Chi (lược dịch).
