Robert John Downey con (Robert John Downey, Jr) sinh ngày 4 tháng 4 năm 1965 là một diễn viên người Mỹ. Ông sinh ra ở thành phố New York. Ông diễn xuất từ khi mới 5 tuổi trong phim Pound của cha ông.
Downey từng được trao 2 Giải Quả Cầu Vàng cho Diễn viên chính xuất sắc nhất trong phim Short Cuts (1994) và Sherlock Holmes(2010), 1 giải Quả Cầu Vàng cho diễn viên phụ xuất sắc nhất trong series truyền hình Ally McBeal. Ông từng được đề cử trao Giải Oscar cho nam diễn viên chính xuất sắc nhất với vai diễn Charlie Chaplin trong phim Chaplin (1992).
Downey đã tham gia 6 phim mà mỗi phim đều bán được không dưới 600 triệu USD tiền vé (2 trong số đó nằm trong danh sách những phim có doanh thu cao nhất của điện ảnh Hoa Kỳ, The Avenger và Iron Man 3 với doanh thu trên 1 tỉ USD mỗi phim), Ông đứng đầu trong danh sách những nam diễn viên có thu nhập cao nhất của tạp chí Forbes năm 2013 với tổng thu nhập ước tính trên 75 triệu USD chỉ riêng trong khoảng từ 6/2012 tới 6/2013.
Robert Downey sinh tại Manhattan, thành phố New York. Ông là người con thứ hai của Robert Downey, Sr – một diễn viên, đạo diễn, nhà sản xuất – và Elsie Downey – cũng là một diễn viên. Gia đình ông có nguồn gốc Do Thái và Công Giáo. Ban đầu, cha của ông được đặt tên là Robert Elias nhưng sau đó lại tự đổi thành Robert Downey, lấy theo tên của cha dượng là James Downey vì ông muốn được tuyển vào quân đội.
Ngay từ khi còn bé, Downey đã dính líu tới thuốc phiện. Cha ông, vốn là một kẻ nghiện thuốc, đã cho phép con mình sử dụng cần sa từ khi mới 6 tuổi. Downey nói rằng:”Khi hai cha con tôi sử dụng thuốc cùng nhau, đó như thể là việc ông ấy cố gắng muốn bày tỏ tình yêu dành cho tôi, theo cách mà chỉ ông ấy hiểu” (“When my dad and I would do drugs together, it was like him trying to express his love for me in the only way he knew how.”). Về sau, ông tiếp tục dành nhiều đêm lạm dụng rượu và thuốc.
Ông đóng nhiều phim của cha mình từ hồi còn nhỏ trong vai những cậu bé. Vai diễn đầu tiên của ông là một cậu bé ốm yếu trong phim Pound (1970) lúc ông 5 tuổi. 7 tuổi, ông đóng phim Greaser’s Palace. 10 tuổi, ông tới sống ở London, theo học chương trình dạy múa Ballet cổ điển. Sau đó, ông quay trở về New York, tham gia trại hè Stagedoor Manor Performing Arts Training Center. Khi cha mẹ li dị năm 1978, ông chuyển đến sống cùng cha ở California. Nhưng vào năm 1982 ông thi trượt vào trường Santa Monica High School nên đã quay trở lại New York, dành toàn tâm theo đuổi nghiệp diễn.
Downey và Kiefer Sutherland là bạn cùng phòng trong 3 năm khi Downey mới chuyển tới Hollywood, họ từng sóng vai trong phim 1969.
Sự nghiệp khởi đầu với thành công
Downey khởi đầu sự nghiệp bằng các vai diễn trong nhà hát. Năm 1985, ông trở thành một phần của nhóm diễn viên trẻ tuổi tham gia chương trình hài Saturday Night Live.Nhưng chỉ 1 năm sau, dưới áp lực của những lời chỉ trích cũng như đánh giá thấp, ông và các đồng nghiệp trẻ khác đã dần bị thay thế. Cũng trong năm này, ông đã có một bước đột phá khi đóng thành công vai Jimmy Parker trong phim Tuff Turf của đạo diễn Fritz Kiersch, và sau đó là một tên lưu manh trong phim Weird Science của John Hughes. Sau đó, John Hughes từng cân nhắc cho ông thủ vai Duckie trong phim Pretty in Pink (1986), nhưng cuối cùng vai diễn lại thuộc về Jon Cryer. Vai diễn chính đầu tiên của Downey là Molly Ringwald trong phim The Pick-up Artist. Vì những điều trên và các bộ phim mà Downey đã đóng trong suốt thập niên 80 nên đôi khi ông còn được gọi như là một thành viên của nhóm Brat Pack.
Năm 1987, Downey đóng vai Julian Wells, một cậu thanh niên giàu có nhưng nghiện ngập và đang mất kiểm soát, trong một phiên bản khác của tiểu thuyết Less Than Zero của nhà văn Bret Easton Ellis. Diễn xuất của ông trong phim được giới chuyên môn rất ngợi ca. Thành công của phim đã đưa Downey tới những bộ phim lớn hơn với sự góp mặt của nhiều diễn viên tên tuổi như Chances Are (1989) (diễn cùng Cybill Shepherdvà Ryan O’Neal), Air America (1990) (diễn cùng Mel Gibson), Soapdish (1991) (diễn cùng Sally Field, Kevin Kline và Whoopi Goldberg).
Năm 1992, Downey đảm nhiệm vai Charlie Chaplin trong phim Chaplin(1992), một vai diễn đòi hỏi ông phải chuẩn bị một cách toàn diện, chẳng hạn như học chơi Violin và chơiquần vợt bằng tay trái… Thậm chí ông đã có riêng một Huấn luyện viên chỉ để bắt chước các động tác của Chaplin. Vai diễn đã mang lại cho Downey một đề cử Oscar cho nam diễn viên chính xuất sắc nhất lần thứ 65 (Giải thưởng năm đó thuộc về Al Pacino với bộ phim Scent of a Woman). Những bộ phim khác của Downey trong thập kỉ 90 có thể kể đến như Heart and Souls, Only You, Natural Born Killers, Restoration, Two Girls and a Guy, Black and White, Short Cuts, Richard III, và The Last Party, phim tài tài liệu do chính ông viết.
Còn tiếp…
Tô Thiện (sưu tầm)
