Galadius – Binh khí huyền thoại của quân đội La Mã

Gladius trong tiếng La Tinh có nghĩa là “kiếm”, nó là thứ vũ khí bộ binh đa năng hoàn hảo của thế giới cổ đại, từng được thi thố trong các trận đấu từ những khu rừng Châu Âu cho tới các đấu trường giác đấu ở chính thành Rome trong suốt những năm tháng hào hùng của nền cộng hòa La Mã.

• Ngạc nhiên với công đoạn rèn kiếm từ một cây đinh
• Bí ẩn những thanh kiếm Việt

Các Kiểu Kiếm.

Hiện thân đầu tiên của kiếm được gọi là Gladius Hispaniensis ( kiếm Tây Ban Nha ) và nó bắt đầu được sử dụng vào năm khoảng thế kỷ 2 TCN. Tên gọi này nhằm gới nhắc tới nguồn gốc Tây Ban Nha mặc dù tổ tiên thực sự của cây kiếm đến nay còn chưa rõ. Đây là loại loại kiếm to nhất trong dòng Galadius, lưỡi dài từ 64cm đến 69 cm và bề rộng vào khoảng 4 đến 5,5 cm . Hai cạnh kiếm chạy song song hầu hết chiều dài thân kiếm, hoặc chi hơi thắt lại, đầu kiếm nhọn hoắt. Một núm lớn ở đầu chuôi kiếm có nhiệm vụ làm đối trọng.

Kiếm gladius Hispaniensis là một vũ khí bộ binh thực sự, có độ cân bằng rất tốt và hữu dụng trong cảm chém lẫn đâm. Mũi kiếm nhọn cho thấy nó được chế tạo chủ yếu cho mục đích đâm: mũi kiếm rất lý tưởng để đâm rách giáp nhẹ hoặc đâm xuyên sườn của đối phường. Tuy nhiên kể từ thời Augustus ( 27 TCN – 14 TCN) địa vị của kiếm Tây Ban Nha đã bị lung lay bởi một biến thể khác . Được gọi là Gladius kiểu Mainz/ Fulham ( đặt theo địa điểm mà các di vật được tìm thấy ) thanh kiếm 50 – 60 cm, rộng 5 đến 6 cm. Nó rất dể điều khiển và là vũ khí mạnh mẽ khi đánh ở cự ly gần vẫn gữi lại mũi nhọn để giao đấu với những địch thủ mặc giáp.

Gladius Hispaniensis được mô tả la thanh kiếm đã chinh phục thế giới và lưỡi kiếm kiểu Mainz/ Fulham tiếp tục truyền thống này qua những năm tháng mỡ cõi huy hoàng của Auguastus. Nhưng vào khoảng giữa thế kỷ 1 cả hai loai kiếm này đều bi đo ván bởi một thiết kế mới, gọi là kiếm kiểu Pompeii, sau khi các hiện vật được tìm thấy trong các phế, tích dưới lớp trò bụi của thành phố này, chiều dài của lưỡi kiếm tiếp tục giảm xuống còn 42 đến 55 cm. cho ra một vũ khí nhẹ hơn và nhanh hơn ( nặng khoảng 1kg ) có một số ý kiến cho rằng kiếm Pompeii bắt đầu , những bậc thầy về kỹ thuật rèn kiếm ở La Mã cổ đại sử dụng trong đấu trường. Thanh kiếm gladius Pompeii sẻ phục vụ quân La mã giữa thế kỷ 2 thời điểm nó phải nhường chỗ cho loại kiếm Spatha dai hơn.

Trong Chiến Đấu.

Tất cả những thanh kiếm gladius đều là vũ khí chiến đấu tuyệt hảo, đặc điểm là khi chúng được sử dụng kết kết hợp với khiên và giáo của lính La Mã . Khi chiến đấu, lính La Mã thường sẻ đeo gương ở bên hông phải thay vì hông trái. Với tay rút kiếm trên trái có thể làm đồng đội kế bên bị thường) Tay trái mang khiên tay phải cầm giáo. Tiến bước bên nhau , hễ tới tầm ném , các chiến binh sẻ phóng cây giáo trong tay vào quân địch rồi rút kiếm lao vào trận chiến giáp lá cà . Thân trên được che chắn bằng khiến , lính La mã chặt chém và đêm phá vỡ hàng ngũ hoặc hạ gục kẻ thu trước mặt.

Bởi vậy trong chiến đấu thanh kiếm Gladius trở thành một lực lượng để xây dựng cả một đế chế . Nó đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của minh góp thêm sức mạnh cho quân đội La Mã thiện chiến.

Nguyễn Thái (Sưu tầm)