Có rất nhiều lý do để cuốn sách tuyệt vời “Mike Tyson – Sự thật trần trụi” không thể đến được với chúng ta. Khó khăn khi mua bản quyền nước ngoài, những trở ngại nhạy cảm khi phải diễn dịch lại chất văn vừa tục, vừa đen tối của nguyên tác… nhưng rồi cuối cùng độc giả – người yêu võ Việt đã có thể tận tay lật bỏ từng trang sách trần trụi nhưng chân thực này. Nếu không có dịp trở thành một trong 2.000 độc giả đầu tiên sở hữu sách, hãy cùng VoThuat.VN điểm qua bài đánh giá này.
Cà Phê Võ Thuật: Lên núi luyện công – thiên đường là có thật
Cà Phê Võ Thuật: Dân Việt mê thách đấu võ hay chỉ tò mò “hóng hớt”?
Trước hết, phải nói rằng tôi (Cà Phê Võ Thuật) vô cùng háo hức với cuốn sách và bài viết đánh giá này. Tôi đã có một ngày dài chuẩn bị cho buổi giao lưu giới thiệu sách, trò chuyện cùng dịch giả Trần Minh – người cách đây vài tiếng đã thành thật chia sẻ “mới vô tình đọc được 30 trang bản tiếng Anh, tôi đã xác định rằng tôi sẽ phải dịch cuốn sách này, phải làm sao cho bạn bè, cho người Việt được đọc cuốn sách này”. Tôi cũng bỏ một số thú vui cá nhân, một cuộc hẹn cafe, bỏ không xem trận thắng của SKT – đội esport tôi yêu thích nhất (dù tôi đã đợi nó rất lâu rồi) để viết những dòng bình luận này. Một lần nữa, tôi phải nhấn mạnh rằng tôi vô cùng háo hức với việc kể cho quý độc giả về cuốn sách này. Tôi cũng quyết định viết bài bình luận này trong Cà Phê Võ Thuật – chuyên mục mà tôi được quyền “chém gió” theo cách bình dân sảng khoái nhất mà không bị bó buộc bởi nguyên tắc báo chí nào. Vậy mới phù hợp với tình cảm tôi dành cho cuốn sách này – cũng là tình cảm mà tôi rằng mọi người cũng sẽ dành cho nó.
Kế đến, quý độc giả cần phải hiểu một điều rằng chúng ta đã may mắn đến mức nào khi có cơ hội tiếp xúc với bản dịch này. Nhà xuất bản đang giữ bản quyền nguyên tác đã rất nhiều lần từ chối lời đề nghị mua bản quyền dịch từ Việt Nam, có lẽ vì cuốn sách đang đứng top bán chạy nhất của New York Times không cần để ý đến thị trường nhỏ như của chúng ta. Trang cuối cuốn sách mà tôi đang cầm ngay đây cũng ghi rõ: Số lượng bản in: 2.000 cuốn, một con số rõ ràng rất khó dùng để thuyết phục chuyện bản quyền. Chất “thật, và đen tối” của cuốn sách cũng buộc dịch giả – nhà báo Trần Minh phải tốn rất nhiều thời gian để xin cấp phép phát hành, và lý do khiến “Sự thật trần trụi” có thể đến được tay chúng ta như bây giờ là bởi nó được đóng mác sách 18+.
Tôi đã lớn lên cùng rất nhiều quyển sách võ thuật, từ những cuốn “bí kíp” treo đầu dê bán thịt chó kiểu “108 thế chiến đấu Thiếu Lâm” với những tấm hình minh họa từ… Taekwondo bán đầy ở các nhà sách cho tới những cuốn sách chuyên nghiệp và giá trị hơn như bộ sách “Đạo của Triệt quyền” (Lý Tiểu Long) hay “Vật lý trong Vovinam”. Hầu hết những cuốn sách này đều xoay quanh vấn đề kỹ thuật hoặc văn hóa của các môn võ. “Mike Tyson: Sự thật trần trụi” xuất hiện giữa một rừng sách đó nhưng lại trở thành một mảnh ghép độc nhất – cũng là thứ đang thiếu nhất trong tủ sách của riêng tôi và của cả làng võ nói chung. Tôi cũng có thể tự lý giải vì sao tôi bị cuốn sách này kích động đến vậy. Tôi là một người yêu võ, và tôi tự hào khi lĩnh vực của mình cũng có một cuốn tự truyện được xếp vào hàng kinh điển. Còn nếu bạn không phải người yêu võ, tôi sẽ nói về “Sự thật trần trụi”, một – cuốn – sách – dành – cho – tất – cả – mọi – người.
Cuốn “Sự thật trần trụi” về cơ bản không phải là sách võ. Tổng khối lượng nói về chuyện võ có lẽ chỉ tầm 10 – 15% nội dung cuốn sách. Đây là một cuốn hồi ký, một cuốn sách rất “đời”. Cuốn sách nói về Mike Tyson – một huyền thoại nổi loạn cá biệt của lịch sử nhưng cũng là bài học u ám mà bất cứ ai trong chúng ta khi soi vào đều có thể thấy một phần góc tối của mình trong đó. “Sự thật trần trụi” xoay quanh một con người võ, những câu chuyện và con người của cuốn sách cũng chịu ảnh hưởng từ Boxing, nhưng không gian cảm xúc của cuốn sách không bị gói gọn ở đó. Nếu bạn chỉ một lần – một lần thôi nghe nói đến “nhà vô địch Mike Tyson” hay thậm chí không nhớ nổi cái tên đó trong đầu, bạn vẫn có thể đọc sách này và nếm được trọn vẹn hương vị đắng cay của nó.
Cuốn sách có mạch truyện giằng xé được viết bởi một tâm hồn cực kỳ bình thản. Đó là điều mà bạn có thể dần cảm nhận được từ khoảng hai chương đầu tiên. Nó bắt đầu bởi thời kỳ u ám đầu tiên của Mike Tyson – khi ông phải tra tay vào còng sắt vì tội hiếp dâm. Nó khiến người đọc phải đập mặt (tôi xin phép dùng từ đó, “đập mặt“) ngay lập tức vào bóng tối của cuộc đời Mike Tyson. Ngay từ những dòng chữ đầu tiên (ở đây, tôi phải dừng lại và gửi một lời khen đến dịch giả – một người rất duyên đã viết nên bản dịch rất thật và sâu sát này), cuốn sách đã khiến độc giả phải bị ngộp hoàn toàn trước một hình tượng lẽ ra đã phải thành tấm gương của thời đại: một người da màu đã đạp lên mọi kỳ thị nô lệ để trở thành nhà vô địch Thế giới trẻ nhất lịch sử quyền Anh. Nhưng không, ông tội lỗi, cao ngạo, và xung quanh ông là những chiêu trò chạy tội dơ bẩn không kém.
Vừa dứt được khỏi câu chuyện đen tối đó, chúng ta lại được nghe kể về đứa trẻ mà sau này đã trở thành Mike Tyson. Đó là một tuổi thơ có phần khó khăn nhưng vẫn có những khoảng lặng, những yên bình tối thiểu với gia đình và những trò đùa nghịch. Tưởng chừng chúng ta có thể thở phào tại đó, khi câu chuyện đã được giãn ra và có chút ánh sáng, mọi thứ thuộc về cuộc đời Mike Tyson lại tiếp tục với bi kịch, vinh quang, lầm lỗi và sự ân hận. Mike Tyson – trong hàng trăm buổi nói chuyện đã kể lại cho cây bút cự phách Larry Sloman trọn vẹn cuộc đời mình, một cuộc đời chịu giằng xé giữa sự nổi tiếng, tiền tài, cám dỗ, nghiện ngập gái gú và những vết đen không thể chối cãi của một tâm hồn trưởng thành bởi tổn thương chứ không phải sự dạy dỗ. Đọc sách, ta có thể dễ dàng cảm thấy một Mike Tyson hiện hữu trước mặt, kể về những điều đáng ghét nhất, cay đắng tủi nhục và xấu xí nhất cuộc đời mình, nhưng lại hoàn toàn bình thản và chân thành. Bạn sẽ không tin được Mike Tyson lý giải về tội hiếp dâm hay việc nghiện ma túy của mình theo cách đời thường, đơn giản và bản năng đến mức nào cho đến khi tự mình đọc và hiểu cuốn sách. Tôi xin phép trích dẫn lời bình luận của tờ Telegraph để chốt lại đoạn này: “Đọc cuốn sách này như đang xem một vụ đâm xe quay chậm với độ phân giải cao”. Vâng, chúng ta sẽ thực sự nhìn thấy từng mảnh vỡ trong cuộc đời hỗn loạn của Mike Tyson văng tứ tung, nhưng chậm rãi và day dứt vô cùng.
Cuốn sách này làm tôi giật mình nhớ về một huyền thoại Boxing da màu khác: Muhammad Ali – người đã rời bỏ thế giới này hơn một năm trước đây. Ali là một tấm gương sáng – một cuộc đời tròn trịa không tì vết với những câu chuyện đã truyền cảm hứng cho cả thời đại, một người đã dùng thành công trong Boxing để chống lại chiến tranh Việt Nam hay để nói với cả thế giới rằng người da màu tuyệt vời như thế nào. Mike Tyson là một câu chuyện khác, hay nói đúng hơn là một câu chuyện ngược lại. Ngày nay, Mike Tyson đang là nhà diễn thuyết và tiếp tục những cống hiến mà bậc tiền bối Ali đã làm. Nhưng sự cống hiến của Mike Tyson nằm ở nửa sau cuộc đời, khi ông đã trải qua cả bóng tối và ánh sáng, thiện và ác, đỉnh cao lỗi lầm và sự hoán cải (rất may) không quá muộn màng. Nó làm tôi nhớ đến một bức ảnh mà cách đây vài năm đã khiến tôi phải dừng lại, nghẹn lại ngẫm nghĩ về cuộc đời Mike Tyson
Tôi xin gửi lời cảnh báo đến độc giả: nếu không sẵn sàng với chất “đời”, “đen” và “trần trụi”, đừng tìm đến cuốn sách này. Có thể bạn không biết: tựa gốc của cuốn sách là “Undisputed truth” – “Sự thật không thể chối bỏ”. Nhưng dường như cảm thấy cách gọi này là chưa đủ, dịch giả Trần Minh – người đem cuốn sách này đến với chúng ta đã chọn nhan đề “Sự thật trần trụi”. Tạp chí nổi tiếng Flavowire nhận định: “Không có gì để nghi ngờ nữa. Đây là một trong những cuốn hồi ký gai góc và xót xa nhất từng có”. Và, vâng! Chúng ta có một cuốn “Sự thật trần trụi” trọn vẹn ở đây, một cuộc đời Mike Tyson trọn vẹn ở đây và sẵn sàng để chúng ta khám phá. Một lần nữa, xin dành lời khen cho dịch giả Trần Minh, một con người đã đem lối nói chuyện cực duyên và bình dân ngoài đời của mình vào tác phẩm, và khiến nó xích gần lại với chúng ta.
Trên tư cách cá nhân, tôi cho rằng con số 2.000 bản in là chưa xứng tầm với tác phẩm này, và nó cũng không nên bị giới hạn trong cộng đồng võ. Nó hoàn toàn có thể ở trên kệ sách của một công chức, thư viện trường Đại học, bàn trà của một người trung niên hay thậm chí giữa buổi cafe của những người trẻ.
Xin phép được kết lại bài viết này bằng lời mở đầu ấn tượng của cuốn sách:
Cuốn sách này dành tặng tất cả những ai bị xua đuổi, những người từng sa vào cám dỗ, bị ruồng bỏ, từng mê muội, bị vùi dập, chịu oan khiên và không đủ khả năng đón nhận yêu thương.
Hồ Võ – một người hâm mộ “Sự thật trần trụi”.
